Güney Bulgaristan Alevileri adına Mustafa Ali Mustafa’yla bir söyleşi....

AYHAN AYDIN

Çok kısaca sizi tanıyabilir miyiz? 1956 yılında Mestanlı İlçesi’ne bağlı Mandacı köyünde daha doğrusu Elmalı Tekkesi Sultan Yeri olarak isimlendirilen yörede doğup büyüdüm. İlk sekiz yıllık eğitimimi de bu köyde tamamladım. Kırcaali Kasabası’nda meslek lisesine kabul edildim. Meslek lisesinden sonra askere gittim. Askerliğimi bitirdikden sonra aile kurdum ve mesleğime devam ettim. 1989 yılı isim davalarında (Türklere zorla Bulgar isimlerinin verilmesi olayları) Türkiye’ye gitmek için yola çıktık. Maalesef pasaportlar tez işlenmediğinden dolayı sınılar kapandı. Üç- beş kez konsolosluğa müracaat etmemize rağmen maalesef şans bizden yana değildi. Türkiye’ye gidemediğimiz için biz de yönümüzü Avrupa’ya çevirdik; 2002’de Hollanda’ya gittim. 6 yıl işçi olarak orada çalıştım. 2 kız çocuğu babasıyım. İkisi de ikişer üniversite okudu. Büyüğü bir üniversiteyi Hollanda’da okudu.

Hollanda yasalarından etkinlenmiştim. Geri dönüş yaptıktan sonra içimdeki aşkın vermiş olduğu etkilerle burada da özgürlüğümün peşine düşünce, Alevi Bektaşi dernek, vakıf çalışmalarının içinde kendimi buldum.

Bu konudaki ilk çalışmalarınız ne zaman başladı? İlk çalışmalar 2006’da başladı. Halkımın ve Alevi Bektaşi dede ve babalarının oy birliğiyle başkan seçildim. Hakk için, Hakk aşkıyla bu yola girdim. Bugüne kadar dedelerle, babalarla, halkımla aynı mücadeleyi vermeye devam ettim ve ediyorum da aşk-ı gönülle.

Bu yola çıkarken ilkeniz neydi, rehberiniz neydi, neyi örnek almıştınız? Örnek aldığım budur; Hak ve özgürlüklerle yolumu yaşatmak. Alevinin Bektaşinin kültürünün bu Rumeli topraklarında zenginleşmesinde katkılarını göstermek. Aleviliğe Bektaşiliğe karşı yapılan haksıklıklara karşı, aslı astarı olmayan sözlerin ve davranışların karşısında Alevi Bektaşi İslam’ın özüyle, sözüyle, tarihi gerçekleriyle yaşamasını sağlamak ve Alp Türklerin kültürünün ve ibadetin yaşama mücadesindeyiz.

Kurduğunuz derneğin tam ismi nedir? Cem Güney Bulgaristan Derneği. Bizler tüm Güney Bulgaristan’a hizmet veriyoruz; Kırcaali, Haskova, Koşukavak. Yani; Eski Zagra’dan (Stra Zagora)’dan Yunan sınırına kadar olan yöredeki herkese hizmet veriyoruz.

Yönetim Kurulu Üyeleriniz Kimlerden Oluşuyor?

Benden başka;

• Zekri Güneş (Haskova Yöresi Sorumlu, Başkan Yardımcısı)
• Sadullah Hayrullah Baba (Dede) (Alevi Hizmetleri Başkanı)
• Mustafa,
• Hüseyin,
• Erol,
• Merdanur,
• Nurittin,
• Reyhan

Kaç üyeniz var? Şu anda beş yüz üyemiz vardır.

Dedeler kurulunuz var? Evet.

Bu kurulun kaç üyesi var? Şu anda 30 Dede üyemiz var. 4 dede Hakk’a yürümüştür. Onların yerine gençlerimizi hazırlıyoruz. Hatta onu on genç üzerine çıkarmak istiyoruz.

Yani hem gençler, hem halk ilgili? Evet.

Cemler devam ediyor? Evet. Yaz, kış cemlerimiz devam ediyor. Yatırlarımızın etkinlikleri devam ediyor. Senenin üç  ayı serbestiz. Ocak ayı, şubat ayı, mart ayı serbestiz. Diğer aylar her hafta etkinliklerimiz var. Kurbanlarımız var, cemlerimiz var, birliklerimiz var, devamlı bir araya geliyoruz. Yöre yöre, köy köy geziyoruz, tüm yönetim kurulu üyeleriyle birlikte. Türk kültürü ve Alevi Bektaşi inancı ve kültürümüz ve ibadetlerimiz yaşasın, diye.

Yörenizde duyduğunuz “Maaye Yapma” geleneğinin manası nedir? Bu gelenek; geçmişte yatar (yatır) anma törenidir. Burda yatar anısına kurbanlar kesilir. Kazanlar kaynar, halkı yemeklemek için. Hiçbir din, ırk, mezhep, dil, cinsiyet ayırmadan herkesi memnun etmek temel amaçtır. Açık arttırmalar olur bir daha ki seneye yardım olsun diye. Halk gönlünden ne koparsa “yardım kasası”na yardımda bulunur.

Burada kurbanlar kesildikten sonra kurbanlardan kemiksiz (et) bir miktar ayrılır onlar açık arttırmaya çıkarılır ve halkın açık arttırmasında bunlar satılır. Bunlar yardım amaçlı olarak satılır, ve yardım kasasına aktarılır.

Kimdir Elmalı Baba, Onun hakkında neler biliyoruz? Elmalı Baba Kızıldeli (Seyyid Ali) Sultan’dan sonra gelen Rumeli’ne gelen ilk dervişlerden birisidir. Elmalı Baba yörede uzun süre yaşamıştır. Rumeli topraklarına sahip çıkmış, tatlı dilli, güler yüzlü Rum diyarı bu toprakları Alevilerin Bektaşin Kültürünü, İnancını sergilemiş, sevdirmiş, saydırmış, yaymıştır. Öyle ki Seyyid Ali Sultan’dan sonra gelen ikinci dereceden büyük ulu bir şahsiyettir. Ünü günümüze kadar gelmiştir. Gerçek isminin Ebul Befa Sultan olduğu bilinmektedir. Erliği ve Kerametiyle Elmalı Baba, diye söylenmiştir.

Kurduğu dergah çok önemli? Evet. Beş yüz derviş babayla birlikte bu topraklarda Alevi Bektaşi kültürünün yaymış yaşatmışlardır.

3 Eylül’de büyük tarihi bir açılış oldu? Elmalı Baba Tekkesi’nin resterasyonunundan sonra yeniden hizmete açılması olayıydı. Aynı günde Elmalı Baba Anma Töreni vardı. Yani Maaye Yapma Geleneği vardı. Bu tarih aynı tarih değişmeyen tarih olduğu için açılışı da aynı güne aldık, aynı güne denk getirdik.

Açılış çok görkemli oldu. Etkinliğe kimler geldi? Açılışa Bulgaristan’da yaşayan tüm Alevi-Sünni-Hıristiyan herkes davetliydi. Daha bile devlet adamları, parti liderleri, milletvekilleri, belediye başkanları, müftüler, dedeler, babalar, yazlarlar, konsoloslar hep davetliydiler. Balkanları davet ettik ayrıca.

Bizim için çok önemli olmak üzere;

• Türkiye’den Alevi toplumunun önderi Prof. Dr. İzzettin Doğan Dede
• Ahmet Doğan, Hak ve Özgürlükler Hareketi Partisi Başkanı
• Ruşen Rıza, Hak ve Özgürlükler Hareketi Partisi Başkan Yardımcısı
• Önal Tahsin, Milletvekili
• Ramadan Atalay, Milletvekili
• Lütfü Mestan, Milletvekili
• Hristo Bsirof, Milletvekili
• Doğan Bermek, Türkiye’den Alevi Vakıfları Federasyonu Başkanı
• Edmond Brahimaj (Baba Mondi), Arnavutluk’tan Dedebaba
• Türkiye Filipe Baş konsolosu,
• Mustafa Aliş, Sofya Baş Müstüsü
• Hasan Aziz, Kırcaali İli Belediye Başkanı
• Erdinç Hayrullah, Mestanlı Belediye Başkanı
• Bahri Ömer, Çebel Belediye Başkanı
• Resmi Murat, İğridere Belediye Başkanı
• Aydın Osman, Yenipazar Belediye Başkanı
• Sebiha Kerim, Koşukavak Belediye Başkanı etkinliğe katılardan bazılarıydı.

Türkiye’den Alevi toplumunun önderi İzzettin Doğan etkinliğe katıldı? Halkın, toplumun adıyla konuşuyorum; İzzettin Doğan Dede, Hoca bu topraklara gelmesi bütün Alevi Bektaşi toplumunu onurlandırdı, Sünni inancını taşıyan insanları bile onurlandılar.

Ve büyük bir çoşkuyla alkışladılar sözlerini; Ahmet Yesevi’nin sözleri gibi, Hacı Bektaş Veli’nin sözleri gibi, Mevlana’nın sözleri gibi, Yunus Emre’nin sözler gibi... Bu sözler tarihe geçti, altın birer yazı gibi...

Doğan Bermek Alevi Federasyonu adına gelmişti? O da bizim için çok önemliydi, onur vericiydi. Ben onun gelişini de tarihi bir ziyaret olarak görüyorum ve kabul ediyorum.

Sayın Başkan Elmalı Baba Dergahı’nda tadilattan geçen, yeniden faaliyete geçen, hizmet vermeye başlayan birimler hangileriydi?

• Cemevi. Buna meydan odası, meydanevi, ibadethane de denebiliyor. 80 metrekaredir.
• Dedeodası (halife dedeodası).
• Kütüphane. Bu eski tarihi eserleri de sergilemek üzere hazırlandı. Ahşaptan raflar, dolaplar, eskiyi andıran ama modern masalar, sandalyeler.
• 2 misafir odası.
• Kesimhane (kurban kesim yeri).
• Soğutma yeri. Etlerin hazırlanması için yer.
• AB. Standartlarında aşevi, yemekhane.
• Toplantı odası.
• AB. Standartlarında arıtma tesisleri.
• Türbenin onarılması.
• Mescidin onarılması.
• Alevi Bektaşi kültüründe olan çilehanin korunması.
• Yaz günlerinde dışarıda yemek yenecek alan ve ahşap sandalye masalar.
• Tuvaletler.

Bunlar, yaklaşık 4.000 metre kare alan üzeren yapılan birimlerdir.

Yöredeki, Elmalı Baba’nın çevresindeki köyleri bizlere sıralayabilir misiniz?

Mandacı, Keçek, Kazerler, Aballar, Kavunlar, Bayramlar, Kaleç, Kuz, Uzuncalar (Alevi-Sünni karışık), Durgutlar, Çalköy, Kışla, Tekke, Kedikçal (karışık), Ağaçoluk-Semerciler (Karışık).

Bölgedeki türbelerin isimlerini söyleyebilir misiniz?

• Kazer Baba (Kazerler Köyü’nde)
• Hasan Baba (Kecek)
• Hüseyin Baba (Mandacı)
• Azgıncı Baba (Mandacı)
• Ahat Baba (Tekke Köy-Burası Sünni Köy, tüm hizmetleri yerine getirirler)
• İbrahim Baba (Kedikçal)
• Akçeli Baba (Durgutlar)
• İbrahim Baba (Ağcaoluk)
• Taşeren Baba (Bayramlar)
• Zekiye Bacı (Uzuncalar)
• Umur Baba (Ürpek Dağı Umurcalar)
• Abalı Baba (Abalılar)
• Hasan Baba (Çal)
• Yaren Baba, Balım (Ballı) Baba (Kışla)
• Nalbant Baba (Kedikçalı)

Dergah’ın Bulunduğu Alan:

Mandacı (Bivolyane) Köyü, Mestanlı (Momcilgrad) İlçesi, Kırcaali İli –

Ayhan Aydın, 5 Eylül 2011, Kırcaali.