FEHMİ TUNCAY

(HALİFE BABA)

 

(1937 -3 Ağustos 2023)

Tekirdağ merkez Kılavuzlu Köyü’nden olan Fehmi Tuncay Halifebaba yol erkân konusunda bilgi birikimi olan, görüşlerini açıklıkla dile getiren bir Bektaşi yol önderimizdi.

Kendisini köyündeki evinde bu yola çok hizmetleri olan yine geçen sene kaybettiğimiz Hakkı Saygı Baba erenlerimizle birlikte birçok kez ziyaret etmiştik. Bizleri hanesinde de ağırlamıştı. Birçok kez sohbet edip, söyleştiğimiz Fehmi Tuncay Halifebaba erenlerimize daha derli toplu olması açısından çok az da olsa uyguladığımız gibi yazılı soruları iletmiştik. Bunları yanıtlayıp gönderen Fehmi Tuncay Halifebaba’yı bir kez daha saygı, sevgi, muhabbetle anıyoruz. Ruhu şad olsun.

(Bu söyleşi metni ilk kez yayınlanıyor. Muhabbet ehline aşk ile. Ayhan Aydın)

 

FEHMİ TUNCAY BABA’YA SORULAR…

 

GENEL BİLGİLER

 

Sevgili babamız, siz Alevilik/Bektaşilik ve babalarla ilgili bilgilerinizi kimden / kimlerden, nasıl öğrendiniz?  Dedem Ali Kemteri (Bektaşi babası idi) ve babam Cafer Tuncay (Bektaşi halife babası idi) den ve kitaplardan bilgi edindim ve halen de okuyarak kendimi bilgilendirmeye çalışıyorum.

 

Çocukluğunuz nasıl bir ortamda geçti. Çocukluğum maddi açıdan pekiyi olmasa da orta derece geçti.

 

Bektaşi koluna kimden nasip alarak, hangi tarihte girdiniz? Çorlu’da bulunan Kazım Asar Baba’dan 1963 yılında nasip alarak girdim.

 

Dedeniz, babanız veya amcazadelerinizden de baba olan var mı? Dedem Ali Kemteri Bektaşi Babası, Babam Cafer Tuncay ise Trakya’nın ilk Bektaşi Babası idi.

 

Cemlerde herhangi bir hizmet yaptınız mı? Yaptıysanız kaç yıl? Cemlerde Bektaşi erkânına göre verilen her görevde bulundum. Önce Derviş olarak sonra da Mürşit olarak halen görevime devam ediyorum.

 

Kaç yaşında dervişliğe başladınız? Kaç yıl dervişlik yaptınız? 40 yaşında dervişliğe başladım. 15 yıl bu görevde kaldım.

 

Sizce babalar kimlerdir? Babalık icazetinizi kimden aldınız? Hangi tarihte verildi? Bence Bektaşi tarikatına hizmette bulanan uyarıcı kişilerdir. Babalık icazetimi rahmetli Turgut Koca Halife Baba erenlerinden kısve giyerek 1992 yılında aldım.

 

Kaç yaşında baba olarak atandınız? Kaç yıl ya da yıldır baba olarak görev yaptınız veya yapıyorsunuz? 55 yaşında Bektaşi Babası oldum. Hak erenlerin himmeti ile hala görevimi Hak Erenler yolunda sürdürüyorum.

 

Babalık icazetini kimden aldınız? Babalık icazetimi rahmetli Turgut Koca Halife Baba erenlerinden kisve giyerek 1992 yılında aldım.

 

Hangi “Bektaşi Dergâhı” ya da postnişine bağlısınız? Hünkâr Hacı Bektaşi Veli dergâhına ve Balım Sultan erkânına bağlıyım. (Babağan koluna bağlıyım)

 

Baba olarak size bağlı kaç derviş var? Bana bağlı 2 dervişim var.

 

Sizce babalar, halife babalar kimlerdir? Kendinizi bir baba olarak nasıl tanımlıyorsunuz?  Ben kendimi bir Bektaşi babası olarak şu şekilde tanımlıyorum. Hak erenler yolunda kendini hizmete adamış insana yakışanı yapan, bilgi kazanmak için uğraşan, insanlığa faydalı bir kişi olmak için çalışan,  insanlığı şaaftı topluma hizmet etmek inancını uygulamaya çalışan biriyim.

Bektaşilerde mürşitlere Baba da denir. Bunların bazıları halife babadır. Sayıları 11 âdeti geçemez. Hepsinin ruhani başkanı DEDEBABA dır. Uyarıcı bir topluluğa gönlünün aşk ve heyecanını duyarak onları daha iyiye daha güzele, daha doğruya tek sözle olgunluğa yönelten ve yücelten kimsedir. Uyarıcının başarısı zorlama ile ile değil telkin edebildiği ve isteklide bulabildiği aşk miktarındadır. Karşılık istemeden verici olmalıdır.

Kur’anı Kerimde Furkan suresi ayet 57 de, Bildiklerimde karşılık beklemiyorum ancak Hak yolunu tutmasını istiyorum deniliyor.

 

Yetki belgeniz alındıktan sonra kaç defa ve kimler tarafından tasdik görmüş? Babalık icazeti aldığım zaman tüm Trakya’da erkânımıza bağlı babalar tarafından imzalanmıştır. Ayrıca yeni dede babamız Ali Haydar Ercan tarafından onaylanmıştır.

 

Baba olmak, için günümüzde geçmişten farklı olarak, hangi özelliklere sahip olmak gerekiyor? Baba olmak için geçmişten farklı olarak önce Üniversite tahsili olması lazım. Çünkü çağımız bilgi çağıdır. Bilgileri iletemezsen taliplere cevap veremezsin. Baba (Mürşit) temiz,,namuslu,doğru,evlatlarının hakkına ve hukukuna  saygılı gözetici akıllı ve kültürlü olmalıdır. İlim sahibi olmalıdır. Yol zinciri sağlam olmalıdır. Yani elindeki icazetname ve hilafet name gibi belgeler düzgün ve muteber olmalıdır. Zahir bilgisi kadar bâtın bilgisi de olmalıdır.

 

Bu konuda sizlere yöneltilen veya duyduğunuz eleştiriler, istekler, beklentiler nelerdir?

Örneğin gençler sizlerden daha çok hangi konularda bilgi istiyorlar? Bizlerden

Mürşit olarak beklentiler şeriattan, tarikattan ve gerçek manalardan haberdar olmamızı istiyorlar.

Gençlerimizin tamamına yakını yüksek tahsil yapmaktadırlar. Orta yaşlılar da orta ve

lise dengi okullardan mezun olduklarından gerçekleri görmek ve bilmek istiyorlar.

 

Babaların inançsal ve ibadetsel görev ve sorumluluklarından başka toplumsal olarak üstlendikleri görevler sizce nelerdir? Halkı aydınlatma görevi yapacak kişi yani Mürşit ilim sahibi olmalı, irfan (anlayış) ve aşk sahibi olmalı, dış görünümü ile iç alemi aynı olmalıdır. Bu karakterleri taşıyan kişi topluma yararlı olması için çağa göre kendini daima yenilemelidir. Gelecek kuşaklara  örnek insanlar yetiştirmelidir.

 

Hizmetleriniz karşılığında herhangi bir ücret alıyor musunuz? Hayır. Uyarıcının başarısı zorlama ile değil telkin edebildiği ve isteklilere bulabildiği aşk miktarıncadır. Amaç karşılık almadan beklemeden verebilmektir.

 

Babaların müsahipleriyle ilişkileri nasıldır? Bektaşiler birbirlerine çok bağlıdırlar. Anlaşmazlıklarını aralarında hallederler. Hiçbir Bektaşi başka bir Bektaşi’yi mahkemeye vermez. Gerçek Bektaşiler ise bunu kendi aralarında hukuka göre hallederler. Dost ve dostluk onlar için çok büyük değerli bir varlıktır. En büyük dost Hakk’tır.

 

Babaların halka daha iyi hizmet vermesi için bir okula veya buna benzer bir kuruma gidip eğitim alması konusunda neler söylüyorsunuz? Şimdilik kendi görüşüme göre eğitim alması söz konusu değildir. Her mürşit kendi kendini yetiştirmeye çalışıyor. Çünkü o yükü üzerine almıştır. İnsanlık için çalışması gerekmektedir.

 

Babalara yönelik bir okul açılırsa, hangi konular işlenmeli? Her konu işlenmelidir. Bilhassa şeriat ve batın konularına ağırlık verilmelidir. Bektaşilik ve Alevilik kuruluşu dini olduğu kadar tamamen laik ve toplumsaldır. Bunu üstün körü bakışla süzüp gelip geçemeyiz. Yabana atamayız. Önemini anlamaya ve bunu önem derecesinde onunla ilgilenmeye önce ulusal bir değer olarak zorunlu olduğumuzu unutmamak gerekmektedir. Sonra da Türk ulusu dışında bütün dünya yararlı konular işlenmelidir.

 

 

Bu tip kurumlarda kimler ders/eğitim verebilir? Dini ve tasavvufi bilgileri engin olan Dr. Doç ve Prof. lardan eğitim verilebilir.

 

Sizce babaların yaşadıkları sorunlar kimler tarafından, nasıl çözülebilir? Yaşadığımız sorunları yine kendimiz aramızda görüşerek tartışarak halledebiliriz.

 

Babalığın geleceğine ilişkin düşünceleriniz nelerdir? Şu an bu konuda herhangi düşüncem yoktur. Sayın Prof. Dr. Cavit Sunar bakınız neler yazıyor. Bektaşilik tükenmez pek kıymetli bir hazinedir. İffet ve fazilet kaynağıdır. Hak ve insanlık yoludur. Bizde insanlık için çalışmalıyız.

 

Babalara devlet tarafından bir maaş bağlanmasına nasıl bakarsınız? Hak için, insanlık için uğraş vermelidirler. Devletten babalara bir maaş bağlanmasını doğru bulmuyorum.

 

Sizce dervişlik, babalık, halife babalık, dede Babalık ne demektir; ayrı ayrı ayrıntılarıyla yazabilir misiniz? Babagan kolu Bektaşiliğinde söz verip nasip almış kişiye MUHİP veya CAN denir. Bunların arasından bilgili ve akıllı anlayışlı olanlar mürşitler tarafından seçilerek erkâna göre DERVİŞ yapılır. Anlamı yol eri hizmet eri demektir.

Yine dervişler arasında bilgili anlayışlı olgun olanlar ve diğer hususlarıyla uyarıcılık görevi yapabilecek olanlar halkın (nasipli kişilerin) oyları ile Baba olabilir. Her can derviş her derviş te baba olacak diye bir kaide yoktur.

Baba olacaklar halkın imzalı oyları ile bir Halife Babaya veya Dedebaba ya müracaat ederek yine halkın huzurunda Babalık erkanı görür ve icazetini halkı önünde bir defa da sözlü olarak onaylarını alır. İhtiyaç duyulduğu miktarda ve yukarıda anlatılan şartlara sahip olun bu yola hizmet isteyen her derviş Baba olabilir. Babalar arasından o yörede ihtiyaç varsa yine en kıdemlisi veya Babaların en çok oyunu alan karakteri en iyi olan genç dahi olsa Halife Baba olur. Dede babalık Babagan Bektaşiliğinde en üst makamdır. Her kim yukarıdaki şartları taşıyorsa daha evvel seçilmiş olan Dede baba Hakk’a yürümüş ise yine halifeler arasında seçim ile dedebaba olabilir. Dede baba tektir. Hayat boyu kaydı ile seçilir. Bu kişi Babagan kolu Bektaşilerinin ruhani lideri olarak DEDE BABA ünvanı ile Hacı Bektaşi Veli Hazretlerinin postuna oturan yaşadığı devirde ona vekalet ediyormuş sayılarak onun adına din inanış ve düşününü idare eden kimseye DEDE BABA denilir.

 

Babaların, halife babaların, dede babaların eşlerinin Bektaşilik için önemi nedir? Babaların, Halife babaların eşlerine ve dede babanın eşine halk arasında saygın kişilerdir.

Eşlerinin en büyük yardımcılarıdırlar. Herkes son derece saygılı ve hürmet kardır.

Mürşit eşlerine ANA BACI, Halife Babaların eşlerine ve dede baba eşine ANA BACI SULTAN denir. Diğer bütün kadınlara ayırt etmeksizin BACI denir.

Bektaşilikte kadın erinden ayrı görülmemiştir. Daima şevket ve saygı gösterirler. Öyle ki bir derviş Baba ve Halife hatta Dede baba olacak kişinin eşi bu görevi kabul etmese eşi bu göreve gelemez. Her kim Babagan kolu Bektaşilerinde yukarıda anlatılan görevlere talip olursa mutlaka eşinin rızasını almalıdır. Zorla alması söz konusu değildir. Halk arasında eşine baskı yaptığı duyulan kişi bu göreve gelemez.

 

OCAKLAR/DERGÂHLARLA İLGİLİ SORULAR

 

Dergâh ne demektir? Dergâh kapı yeri anlamındadır. Uyarıcı mürşitlerin dervişlerin oturdukları yapıdır. Resmi ve dini törenlerin yapıldığı yapıdır. Dergâhların isimleri de onu yaptıran ve orada çoğunlukla gömülü kişilerde adlarını alır.

 

Dergâhlar nasıl ve ne zaman ortaya çıkmıştır?  Dergâhlar Hacı Bektaşi Veli öncesi de vardır. Örnek Ahmet Yesevi Dergâhı. Hacı Bektaşi Veli zamanında daha çok olmuştur. Hacı Bektaşi Veli Dergâhı haricinde 4 büyük merkez vardır.

1. Rumelindeki Kızıldeli dergahı. Yunanistan’ın Dimetoka kasabasınadır. Halen yakın zamanda mahkeme kararı ile yeniden ziyarete açılmıştır.

2. Kerbela Dergâhı,

3. Antalya’nın Elmalı kazasına bağlı Tekke köyündeki Abdal Musa Dergâhı,

4. Mısırdaki Kayusuz Sultan Dergahı. Bu yapı da sonradan Atom santralına açılmıştır.

 

Dergâhların manevi anlamını nasıl yorumluyorsunuz?  Dergâhlar dini törenlerin yapıldığı yerlerdir. Dergâhların arsalarında bazı değerli yola hizmet etmiş kişilerin kabirleri vardır. Hacı Bektaşi Veli dergâhı halk arasında yüce bir makamdır.

 

Dergâhların mutlaka bir kurucusu var mıdır? Mutlaka vardır. Hacı Bektaş, Kızıl deli Abdal Musa bunlara örnek verilebilir.

 

Siz kendi dergâhınız hakkında bilgi verebilir misiniz? Abdal Ahmet Baba dergahı kurucusu 1826/27 YILLARI ARASINDA Bulgaristan’ın Yeni Şar kasabasında doğmuştur. Halen Trakya’da en büyük babagan kolu Bektaşi topluluğu olan Amucaların 1868 yılında Şeyh Bedreddin tarikatından bir kısmını  Bektaşiliğe  döndürmüştür.

Emir Ali oğlu Abdal Ahmet baba 1868 yılında zamanın Bektaşi Halife babası Çamlıca dergahı postnişi  Halife Nafi babadan Babalık icazeti almıştır.

1877 yılında Tekirdağ’ının  Kılavuzlu köyüne 93 harbi zamanında göç etmiştir. Kılavuzlu köyü 1983 yılına kadar tekke niteliğindedir. Merhum Bedri Noyan Dedebaba Cafer Tuncay Baba ya Halifelik hilafetnamesi vermesi ile dergah seviyesine yükselmiştir. Halife Cafer Tuncay Baba Trakya’nın ilk Halife Babası(T.C. kuruluşundan sonra) ve Kılavuzlu Abdal Ahmet Baba dergâhının ilk postnişinindir.

1.8.1991 yılında Halife Cafer Baba Hakk’a yürüyünce dergah postnişliği bir ara boş kalır.

Oğlu Fehmi Tuncay derviş halkın oyu ve merhum Turgut Koca Halife Babanın verdiği icazet ile 2.ci Postnişin olarak atanmıştır. Hala bu görevi yürütmektedir.

 

Sizce sizin dergâhın en yetkili babası kimdir? Şimdilik dergâhın en yetkili kişisi Fehmi Tuncay Baba erenlerdir.

 

Sizin dergâhtan olan diğer babalarla bağlantınız var mı? Elbette bütün erkânımıza bağlı Baba ve Halife Babalarla daima irtibatımız vardır.

 

Sizin dergâhınızdan bir temsilci seçilse, sizin adınıza konuşmasına izin verir misiniz? Çoğunlukla bir temsilci seçildiği zaman dergâhın ve bizim adımıza konuşabilir.

 

Sizin dergâhınızın temsilcisini hangi yöntemle seçersiniz? Muhiplerin dervişlerin toplanıp bir karar alıp seçebiliriz.

 

Dergâhınız hangi erene, evliya, babaya bağlıdır? Dergâhınızın özel önem verdiği bir evliya var mı? Dergâhımız adına aldığı Abdal Ahmet Baba’ya bağlıdır. Önem verdiğimiz evliyalara gelince hiçbirini diğerinden ayırt etmeyiz. Hepsine saygı ve sevgi duyarız. Yakınımızda bulunan birkaç evliyanın adını yazıyoruz. Çoban Baba, Murtaza Baba

 

Dergâhınızın bağlı olduğu evliyayla ilgili size intikal eden, sizin bildiğiniz anlatılar nelerdir? Dergâhımıza bağlı bir evliya yoktur. Biz dergâhımızda bütün evliya ve enbiyaları anarız. Anılarını bildiğimiz kadarıyla anlatırız.

 

Bildiğiniz Alevi/Bektaşi dergâhlarının adlarını söyleyebilir misiniz? Trakya’da Tekirdağ’ın Kılavuzlu köyünde halen açık olan Abdal Ahmet Baba ve Alimşah Ahmet Baba dergâhları haricinde tüm merkezler tekke niteliğindedir. Pek çok yerde adları kalmış tekke ve dergâhların yapılarından eser yoktur.

 

Bu dergah babaları nerelidirler? Halen bu dergahların postnişinleri Abdal Ahmet Baba 2.ci postnişini Fehmi Tunca Baba ve Alimşah Ahmet Baba dergahı ilk postnişini Halife Halil Tiryaki Baba. Tekirdağ’ın kılavuzlu köyüne oturmaktadırlar.

 

Talipleri nerelerdedir? Amuca topluluğunun bulunduğu Kırklareli ve Tekirdağ’a ilave olarak Şarköy civarı köyleri Kılavuzlu daki dergahlara bağlıdırlar.

 

Sizce bütün dergahlar eşit statüde midir? Dergahlar dini vecibelerin getirildiği yerlerdir. Diğerini ötekinden farklı kabul etmek olamaz. Yine de eşit olmamasından sebepler aranmalıdır.

 

Değilse, sizce bunların nedenleri nelerdir? Ayrım ikilik yaratır. Ehli kişilerin ayrım yapması doğru olamaz. Farkları sadece uyguladıkları kuralların ciddi olarak halka uyarlamasıdır.

 

CEMLER / ERKÂNLARLA İLGİLİ SORULAR

 

Sizin yörenin cemini, cemaatini, erkânını ayrıntılarıyla anlatabilir misiniz? Erkânımız Bedri Noyan Baba tarafından Bektaşilik ve Alevilik kitabında en küçük ayrıntısına kadar anlatılmıştır. Biz köyümüzde belli günlerde cemler yaparız. Nevruz ve Muharrem bunlardan sadece ikisidir. Pek çok evliya ve erene kurban muhabbeti yani cem yapılır. Ayrıca dergâhımızın kurucusu Abdal Ahmet Baba adına her yıl cem yapılmaktadır.

 

Cemlerinizde hangi deyişler, dualar, ayetler okunur? Erkanlarımızda Kur’andan çeşitli ayetler okunur. Bunlardan biri de Nur ayetidir. Salavatlar Duvazlar nefesler gazeller okunmaktadır. Yapılan muhabbetin içeriğine göre gidişat belirlenir. 12 imamlara gülbenkler okunur.

 

Babaların cemlerdeki işlevini anlatır mısınız?  Babalar toplantılar son derece dikkatle yönetirler. Herkesi hoş tutarak mütevazi şekilde oturumları yönetirler.

 

Babasız erkân, cem olur mu?  Bektaşi tarikatının muhabbetlerinde (cemlerinde) baba veya Halife Baba olmadığı zamanlar da muhabbetleri Dervişler yönetir. Erkan açar muhabbeti haklar. Dervişler sadece canlara nasip veremez. Her konu da Babaların yaptığı görevleri yaparlar. Kırklareli köylerimizde pek çok köyümüz de vekil olarak dervişlerimiz erkânlar açmaktadır, babasız cem olur.

 

Baba bir erkânı, cemi nasıl başlatır? Nasıl sürdürür? Neler yapar cem içinde?  Baba ilk önce muhabbetin yapılacağı yere ilk önce gelir. Genelde dervişlerde babalardan evvel gelmesi gerekmektedir. Daha sonra erkana göre muhabbeti başlatır. Muhabbet esnasında tüm canlara eşit olarak davranır. Söz hakkı isteyene söz hakkı verir.

 

12 hizmet nedir? Ayrıntılarıyla anlatır mısınız? Bu ocaklarla ilgili bir hizmettir. 12 Hizmet sahipleri başta rehberler olmak üzere meydanın ortasına gelir dururlar. Hizmetlerle ilgili bir deyiş okunarak gelirler. Adı okunan hizmet sahibi meydana gelir Allah, Muhammed Ali diyerek (secdesini) niyazını yapar ve darda durur. Meydan yürüten mürşit veya derviş tarafından Dua tecelle duası verir. 12 hizmet rehber, berber, zakir, sofracı, ibriktar, saki, meydancı, gözcü, pervane, çerağcı, kapıcı, ferraş (süpürgeci)

 

12 Post nedir, anlatır mısınız?12 Post Bektaşi Meydanında şöyle sıralanır. 1.Mürşit Postu, 2. Ahçı Postu3,Gözcü Karaca Ahmet Sultan Postu, 4. Ekmekçi Postu, (Balım Sultan) ,5.Çırakçı atacı Postu, Abdal Musa Sultan, 6. Mihmandar Postu, Hızır Aleyhi Sultan,7. Türbedar Postu, Kara Donlu can Baba Sultan, 8. Kilerci postu Şah Kulu Hacim Sultan, 9. Kurbancı Postu Halil İbrahim Aleyhi Sultan.10. Ayakçı Postu. Kamber Ali Sultan,11.Nakip postu. Gaygusuz Sultan 12. Kahveci Şah şazeli Sultan.

 

7     hizmet ve 7 post nedir? 7 hizmetçinin 7 makamı vardır. 7 makamı postur.

 

Sizce kaç tip cem vardır? Pek çok türlü cem vardır. Mesela lokma cemi, Ayin-i Cem, Nevruz, Muharrem, Görgü cemi bunlara ilave daha pek çok cem vardır

 

Görgü ne demektir? Her Bektaşi yılda bir kez görgüden geçer. Hal ve gidişatının muhasebesini yapar. İkrarını tazeler, topluma hesap verir.

 

Köyünüzde yörenizde hala cem yapılıyor, erkân yürüyor mu? Evet

 

Şu anda siz cem yapıyor, erkân sürüyor musunuz? Cemlerimiz yapılmakta erkânımız yürümektedir.

 

Yapıyorsanız, sürüyorsanız nerede? Yapamıyorsanız nedenleri nelerdir? Cemlerimiz kendi evlerimizde ve Nevruz ve Muharrem de babalarını evlerinde yapılmaktadır.

 

Cem içinde gördüğünüz “ Rehber”likten biraz söz edebilir misiniz?  Rehberin görevleri: Meydan içinde her türlü görevden rehber sorumludur. Postları düzeltir. Çırak tahtını düzeltir hazırlar. Çırakları uyarır. Babaya meydanı yönetirken yardımcı olur.

 

Rehberlerin cem ve babalar için önemini anlatır mısınız? Meydanda babalara rehberlerden fazla iş düşmez. Rehberler genelde dervişlerdir ve gelecekte baba olacak kişilerin meydan adabını öğrenmesidir. Çünkü canı babaya ulaştıran rehberdir.

 

Kur’an sizin için ne anlam ifade ediyor? Cem içinde Kur’an’ın yeri nedir? Bektaşi ve Alevi edebiyatında sık sık geçen pek çok ayet vardır. Bizler için anlamları yücedir. Cem içinde Kur’anın yeri insandır. Adem konuşan Kur’andır.

 

Kur’an’ın hangi ayetleri cemlerinizde okunur? Kur’anın ayetleri yeri geldikçe ve yerinde okunur. Bektaşi Kur’an ile yatar Kur’an ile kalkar. 48. Fetih suresi ayet 29 Dehr suresi ayet 1, bu sure Hz. Ali için indirilmiş inancı vardır. El eta sözü Ali ile ilgilidir. 17. İsra suresi 72 ci ayet taha süresi 10 ayet 2. Bakara süresi 115 ci ayet. Bunları yazmakla bitiremeyiz.

 

Cemlerde gördüğünüz su dağıtma olayı var. Niçin Alevi/Bektaşi cemlerinde su dağıtılır? Seyyi düş sulha efendimiz için Kerbela şehitlerimiz Kerbela da susuz kalanlar için Ayin-i cem törenlerinden sonra şerbet dağıtılır. Bir de içilen şerbet Kırklar meclisinde ezilen üzümün remzi derler

 

Erkanlarınızda, cemlerinizde aşık var mıdır? Cemlerimizde âşık yoktur.

 

Zakir ( Aşık) ve baba birlikte mi cem yürütürlerdi? Cemlerde âşıklar yerine her dileyen can deyiş nefes okuyabilir. Hatta kadınlarımıza bile eşit hak tanınır.

 

Zakirin cemlerdeki önemi nedir? Zakir Balım Sultan erkânında aşkı olan her kişidir. Devamlı zakir kişi makamı yoktur

 

Sizin ocağın/dergâhınızın cemlerini özetle anlatır mısınız? Belli zamanlarda toplanır cemlerimizi erkânımıza göre yaparız. Erkânımız tüm bu erkanı uygulayanlar ile aynıdır

 

Tüm Türkiye’de tek tip cem yapılamaz mı? Bu konudaki görüşleriniz nedir? Yapılamaz. Çünkü erkanlarımız ayrıdır. Gönül de birli için evet erkânda ise birliğe ne yazık ki olumlu bakmayız. Bu toplumlarımızda ikiliklere ve bölünmeler yol açar.

 

Musahipliği anlatır mısınız? Koşulları nelerdir? Kimler musahip olamaz? Musahiplik. Bektaşiler nasip törenlerinde birbirleri ile muasip olurlar. Bunlar Hz. Muhammet İle Hz. Ali’nin kardeşliği gibi birbirlerine yakın olurlar. Musaiplik çok önemli bağdır. Musahiplerin birbirlerine denk olmalıdır. Nasipte beraber olanlara nsaip kardaşı denir. Alevilikte ki musaipliğin karşıtıdır. Balım Sultan erkanında nasipte her can tek başına nasip görür. Erkâna göre Yaradan her yarattığını kendinden soracağı için her canda kendinden sorumludur.

 

Musahipsiz cemlere girilemediğini birçok dededen, babadan duyduk? Sizin yörede durum nasıldı - nasıl? Cemlerde toplantılara girer. Nasip erkânına giremez. Bektaşi erkânı iki kısımlıdır. İbadet ve muhabbet kısımları. İbadete nasipliler girer.

 

Siz musahipsiz çiftleri ceme, erkana alıyor musunuz, almıyor musunuz? Neden? Balım Sultan erkanında musahiplek yok olduğu için yukarıdaki açıklamalarda anlatıldığı gibi yeniden yazıyorum.

 

Cemlerinizde hangi semahlar yapılır?  İkili dörtlü Kırklar semahı, Kaz semahı.

 

Sizin cemlerinizde özellikle dönülen semah hangisidir? Muhabbetin durumuna göre belirlenir. Muharrem ayında semah dönülmez.

 

Semahı en az kaç kişi döner? Semaha göre değişir. İkili dörtlü semahlar adlarındaki kişiler kadar. Kırklar semahında sınır yoktur. Kaz semahını sadece eşler dönebilir. İki kişi.

 

Cemlerinizde özel semah giysileriniz var mı? Hayır. Trakya’nın hiçbir tarikatında yoktur. Olması da bence gerçeği yansıtmaz.

 

Semahlar yalnız cemlerde mi dönülmeli? Yoksa her yerde semahlar sergilenebilir mi? Matem muhabbetleri ve Muharrem haricinde semah dönülmesinde bir sakınca yoktur.

 

Her yerde semah dönülmesi semahların değerlerini sizce zedeler mi, yoksa bu kültürün tanıtılmasına katkısı mı olur? Her yerde dönülmez. Kültürün tanıtımı için dönülmesinde fayda vardır.

 

Ceminizde saz dışında alet kullanılır mı? Muhabbetlerimizde pek saz kullanılmaz. Genelde Ud ve Keman kullananlar vardır.

 

Cemlerde babaların eşlerinin ne gibi görevleri vardır? Babaların eşlerine pek görev düşmez. Ama evlerine gelenleri ağırlamak onlardan sorulur. Baba eşleri bir evin eşiği gibidir. Eşik iyi değilse babanın işi çok zor olur.

 

ALEVİLİKLE/BEKTAŞİLİKLE İLGİLİ SORULAR

 

Sizce Alevilik/Bektaşilik nedir? Dinlerin amacı insanları kötülükten çekip iyiliğe kemâle yöneltmektir. Ebedi hayatın yanında bir zerre hükmünde kalan şu fani dünya da ömür içinde iyelik ve gönül huzuru ile yaşamlarını sağlamak onlara insanların şerafetini ve insan olarak yaratılmış olmalarının manasını duyurmaktır. Bu iki sınıf (Bektaşilik) din sınıflarını bir araya getirmiş son peygamber ve onun en meta kâmil dini İslâmiyet esas olarak ele alıp ona insan ruhu ve gönülden düşünüş anlayış katarak  hepsini mezcetmiş  bir dindir. Bektaşiler Kur’an’ı Kerimi bütün emirlerine hakiki manalarıyla uyan kimselerdir. Kaza ve kadere inanmak ve uymak bütün yönleriyle Allah ı ve Hazreti Muhammedi ve Hazret i Ali yi ve ehli Beyt i sevmekle olan insanlardır. Bektaşi dostu da sever düşmanı da Hak Muhammed Ali yi de sever. Ehli Beyti ve 12 İmamları da sever. Bektaşiliğin aslı doğruluktur. Alevilik ve Aleviler hakkında kitaplarda yazılanlar haricinde bir şey bilmediğim için yazmıyorum.

 

Alevilik/Bektaşilik ne zaman ve nasıl doğmuştur? 1071 yılında Alp Arslanın Malazgirtte zafer kazanması ile Türkler Anadolu ya geldiler. Oğuzlar İslamiyet’i kabul ettiler. Gönüllerinde yine eski gelenekleri yaşadı. Hz. Muhammed’in ortaya koyduğu kaideleri eski yaşantılarına yakındı. Pek çok kural onun Hakka yürümesinden sonra dine sokulduğu için ayrılıklar başladı. Ayrılıkla beraber bu gün Bektaşi ve Alevi adı ile anılan kesimin doğması başladı.

 

Aleviliğin/Bektaşiliğin ibadet anlayışı nasıldır? Bektaşilik müstakil bir meslektir. Türkün din anlayışıdır. Tekkeler ve dergâhlar Bektaşiliğin ibadethanesidir. Bir din amel ile bütündür. Amel de mabet ibadet edilecek yer  ve amelin bir takım usulleri kaideleri erkan adabı bunların öğretilmesi  muhafaza edilmesi uygulanması anlayışıdır.

 

Siz ibadete ne anlam veriyorsunuz? Sizce ibadetin amacı nedir? Bektaşiliğin kökü Türk milletine olan sevgidir. İnsanlık üzerine olan anlayışı bütün insanlığın rahatı, mutluluğu iyiliğini isteyişidir. Bektaşilikte ibadet tamamen İslamiyet’e uyan, gerçek Müslümanlıktır. Allah Muhammet ve Ali, Ehli Beyt sevgisi üzerine kurulmuştur. Tamamen Kur’ana bağlıdır. Batıl insanlardan kurtulmuş gerçek anlamı bulmuş İslamiyet ibadetidir. Kendi liderlerini yine halkın hür iradesi ile seçmesi günümüzdeki Cumhuriyetin de temellerini atmıştır.

 

Rızalık kavramı var. “Kul Hakkı” meselesi Aleviliğin temel ahlak sembollerinden birisini ifade ediyor. Rızalık alınmadan hiçbir işe başlayamayız, Alevilikte/Bektaşilikte. Siz rızalığa nasıl bakıyorsunuz? Rızalığın önemi nedir? Her muhip makamı ne olursa olsun yılda bir defa kendini temize çıkarma arınma helallik dileme rızalık alma yapar. Bu gün medeni dünya da bir insan başka bir insana ufacık bir zara vermişse kusur etmişse özür diler gönlünü alır yaptığı hatanın bedelini öder. Bektaşilikte her gün nefsini kontrol eder Yılda bir defa her hangi bir toplantıda veya kendi evinde yine canlar huzurunda kendini temize çıkarma amacıyla hizmet gördürür. Bu hususta Kuranı Kerimin Mümin suresinin 40 cı ayetinde emir vardır.

 

Alevi/Bektaşi ahlakının kökleşip yayılmasında Bektaşi babalarının görevi ne olmuştur? Bektaşi babaları bir topluluğunun gönlünü aşk ve heyacanını duyurarak onları daha iyiye daha güzele daha doğruya tek sözle  olgunluğa yönelten ve yücelten kişidir. Aydınlatma görevini yapacak olan mürşit ilim sahibi olmalıdır. İster Bektaşilikte ister Alevilikte olsun mürşitler olgun kimseler olmadıkça canlarda bunlara ulaşmadıkça yol almak imkansızdır. İyi ve doğruyu uygulayan mürşitlerle her zaman başarı olur.

 

Kimseyi incitmeme felsefesinin dedeler tarafından uygulanması nasıl etkilemiştir Bektaşiliği? Bektaşiler yumuşak, iyi huylu insanlardır. Gerçek kahraman öfkesini yenen kimsedir. Yumuşak huylular dünya ve ahiretin efendileridir. Yumuşak huylular Peygambere en yakın kimselerdir. Peygamberin hadislerine uygun olup kimseyi gönlünü kırmaz gönül kırmanın Kâbe yıkmak olduğunu bilir. Bektaşilik’te iyilik her kişin değil, er kişinin kârıdır. Hacı Bektaşi Veli şöyle buyurmuş. Gönlünü fenalığa döndürmezsen yüreğin daralmaz,  civan mert olan kimsenin incitmesinde de incinmez ve hak edeni bile incitmez.

 

Ehlibeyt sevgisinin Alevilikteki/Bektaşilikteki etkisi nedir? Ehli Beyt sevgisinin etkisi Bektaşi, ve Alevilikte  tevalla Hz. Muhammedi Nebi Hz Ali’yi veli bilerek onları ve onların soyundan geleni sevmek onları sevenleri de sevmektir. Kuranı Kerim’de 3 surede < İnnema yüridullahü> ey ehli beyt Allah sizin üzerinizden her türlü kirliliği kaldırıp sizi temiz kılmak ister der.

 

Babalar üzerindeki etkisi nedir? Babalar üzerinde etkisi (42. Şüra  suresi ayet 23. Kulla eselüküm  ecren) Beni Tanrı elçiliğimi size tebliğ  etmem karşılığında sizlerden bir ücret istemiyorum, şeklindeki emrinde Bektaşi, Babaları için Ehli Beyt konusunda  yol göstericidir .Allahın buyruğu öyle  söylüyorsa tabii ki babalar üzerinde etkili olur.

 

Hz. Ali kimdir? Alevilik/Bektaşilik için önemi nedir? Müslüman olup ta Hz Ali’yi sevmeyen ve onu bilmeyen bir tek insan yoktur. Hatta yalnız İslam tarihleri değil  Hrıstiyan tarihleri bu büyük halim, hakim ve kahraman  zat hakkında  pek çok mehdü senalar bulunmuştur. Hz. Ali Peygamberimizin Amcazadesidir. İslamiyet’in doğuşunda ve Resullahın Mekke’den Medine’ye hicretinden 23 sene evvel recep ayının 13. günü dünya ya gelmiştir. Bu sene miladi 599 yılına tesadüf etmektedir. Hz.Ali nin babasının adı Ebu Talibtir. Dedesi Abdülmüttalib’tir.

 

Ali’yi Hz. Ali yapan özellikleri sizce nelerdir? Cenab-ı Hakk olağanüstü olan bütün üstünlükleri ona vermiştir. Hz. Ali’yi Ali yapan Allahın verdiği büyük lütuftur.

 

Siz bir baba olarak Hz. Ali’den nasıl etkilendiniz? Hz. Ali’nin doğum günü olarak hangi günü kabul ediyorsunuz? Beni baba olarak cenabı hakkın verdiği bütün bu özellikleri Hz. Ali’nin yüksek meziyetleri takdiri şayandır. İnsan nasıl etkilenmez 21 Mart tarihini Hz. Ali’nin doğum günü kabul ederiz ve kutlarız.

 

Kerbela, Matem, Muharrem orucunun sizce manası nedir. Kerbelâ Bağdat’ın 70 km. kadar güney batısında Fırat nehrinin sağ tarafında 25 km. mesafede Osmanlılar devrinde kurulmuş bir şehirdir. Bektaşiler buraya Kerbü belâ derler. Kerb tasa, keder, demektir. Hicretin 61 yılının 10 muharrem günü  18 ekim 680 M. Tarihinde öğle vakti   Hz. Alinin  küçük oğlu Hz. Muhammed’in kızı Fatma’dan  doğan torunu Hz. Hüseyin’in şehit olmasıyla sonuçlanan Kerbel faciası  İslamiyet’in batın  mensupları arsında  nefret ve lanetle anılan alçakça bir cinayettir. Bu alçaklık Şia arasında derin tepkiler yaratmıştır. Bektaşi Alevi topluluğu başta olmak üzere hemen hemen bütün mistik kurum mensupları tarafından derin bir hüzünle karşılanmaktadır. Muharrem ayında Kerbelâ şehitleri için matemler tutulmakta bu cinayeti işleyenlere gönülden lanetler  yağdırılmaktadır.

 

Bu orucu ne zaman tutuyorsunuz? Kurban bayramının Zilhicce ayının onuncu günüdür. Bu günden itibaren 20 gün sayılır. 20. gün zilhiccenin 9. günü yani son günündür. O günün akşamı matem orucuna niyet edilir. Niyet tercümanı okunur. Ertesi gün matemin 1. günündür. Su orucu başlar. Devamlı olarak 10. gün öğle vaktine kadar Hz Hüseyin’in şehit olduğu zamana kadar  su içilmez.10. gün öğle vakti münacat ve tercümanlar okunduktan sonra su orucu açılır.

 

Tüm Türkiye’de Muharrem orucunun aynı tarihte tutulması mümkün değil mi? Zilhicce her yıl dokuz gün sürmediği için 20 gün sayarak gün karalaştırmak doğru sonuç vermemektedir.1, 2 gün önce başlatırlar. Şimdi takvimler var ona göre muharremin birinci günü her yerde aynı günde oruca girilmelidir.

 

Eğer dedelerin/babaların çoğunluğu belirli bir tarih belirlerse, siz buna katılır mısınız? Dedeler ve babalar belirli bir tarihi nasıl belirler, bunu bilmediğim için katılmam mümkün değil. Ayrıca toplumları bazı kişilerin  isteği ve görüşüne göre kalıba sokmak bence sakıca doğurur.

 

Hızır ve İlyas kimlerdir? Hıdırellez nedir? 6 Mayıs hıdırellez günüdür. Mayıs ayının altısında Hızır ile yaz mevsimi başlar. Bu yazın ilk günleridir. Halk bunu eğlencelerle kırlara bayırlara çıkarak veya köylerin belli yerlerinde kadınlar toplanarak mani türkü söyleyerek kutlar. Eskilerin Abu hayat dedikleri özlemlik suyundan içen bir zamanlar peygamber olan İlyas’ın bastığı yerlerden sular fışkırıyor ortalığı yeşile büründürüyormuş. Eski bir inanışa göre Hızır İlyas Baba yazın ilk günü bunu kutlayanlara sağlık ve uğur dağıtır. Bu konuda pek çok eser yazılarak halktan ve tarihi kaynaklardan aydınlatılmıştır.

 

Hızır orucu tutuyor musunuz? Ne zaman tutuyorsunuz? Hızır orucu tutulmamaktadır.

 

Hızır orucu için de belli bir tarih belirlenemez mi? Siz bu belirlenen tarihe katılabilir misiniz? Hakkında fazla bir şey bilmediğim konuda alınan karara katılmamam

 

Nevruz ne demektir? Nevruz tüm dünyada tek bir günde kutlanamaz mı? Tarih sizce hangisidir? Nevruz kelime anlamı ile YENİ GÜN demektir. Bektaşilerin büyük bayramlarındandır. Nevruz erkânı sabahtan icra edilir. Nefesler söylenir semahlar dönülür, gülbanklar çekilir. Yazılı kaynaklar da NEVRUZ'un bayram olarak kutlanmasına sebep olan yönleri şöyle sıralayabiliriz.

1. Hz. Ali’nin doğum günü olarak bilinmesi. Nevruz  eski Martın  dokuzunda  başlar ki 21 mart gününe  gelir. Üç gün sürer ve 12 de biter. Anlatıldığına  göre Hz.Ali'nin  doğduğu zaman  ,Annesi Fatma bint Eset Beytrullah-ı  tavaf  ederken sancısı  başlamış. Kendi kendisine  korkmamasını  tavafını tamamlaması  buyrulmuş. Ondan sonra gözden  kaybolup Beytullahın  içine  girmiş, ordan ayın 12 de  çıkmıştır.

2. Hz. Ali ve Fatımatü'z  Zehra 'nın  evlenme  günü olması.

3. Hz. Muhammedin'in nübüvvet (Yalvaçlık)inin meydana konulduğu  gün  olarak bilinmesi. bazı  nevruziyeler de konu da ele  alınmıştır.

4.Türklerde, yeni bahara kavuşularak, kışlaklardan yaylalara doğru, göçlerin başladığı  gün  olması.

5. Güneşin Balık burcundan Koç burcuna girmesi.

6. Kış mevsiminin bitip, ilkbaharın başladığı gün olması.

 

Birçok yerde Alevi/Bektaşi cem evlerinin açılmasını nasıl yorumluyorsunuz? Ne gibi ek sorunlar getirmiştir ya da yararları nelerdir? Bektaşi ve Alevi toplumlarının bulunduğu yerlerde ibadetlerini yapacakları yerlerin açılması iyi olur. Bu yerlerin çeşitli amaçlara hizmet etmemesi lazımdır. Tv.’lerde bazı cem evlerinin  yasa dışı bazı fıraksiyonlara açık olduğunu ve buralarda yuvalanmak istedikleri şüphesine kapılıyoruz. Ne yazık ki hala halkımız cahil olduğundan bazı siyasetçilerin oyunlarına alet oluna biliniyor.

 

Sizce ideal bir cem evi yönetimi nasıl olmalıdır? İbadethanelerin sadece inançlara yönelik düzenlenmiş olması yeterlidir. Gösterişli fazla maddi masraf ile yapılanların başka amaçları olur. Yönetim de olanların bu konuyu aşk ile çıkarcılara alet olmadan yapmalıdır. Yapılan hataların bizlere zarar vereceği unutulmamalı.

 

Daha önceki dönemlerde Aleviliğin/Alevilerin, Bektaşiliğin/Bektaşilerin sorunları nelerdi? Daha evvelki yıllarda bazı Bektaşi ve Alevi toplumlarında çekincelik vardı. Ama ben Trakya da hiçbir zaman ibadet hanelerimizin basıldığını veya bu konuda baskı yapıldığını duymadım. Gizlilikten dolayı bazı kişilerin sözlü sataşmaları oluyordu. Trakya da şu an bir sorun yoktur. Her toplum kendi inancına göre toplanıp ibadet etmektedir.

 

Bugün Aleviliğin/Alevilerin, Bektaşilerin/Bektaşiliğin sorunları nelerdir? Varsa bu sorunlar nasıl giderilebilir? Bektaşilerin günümüzde artık sorunu olduğuna inanmıyorum. Biz devletten ne para ne de bazı çıkarlar bekliyoruz. Herkesin Atatürk ilkeleri ışığında eşit olmasını istiyoruz.

 

Atatürk kimdir, siz ona nasıl bakıyorsunuz? Atatürk hakkında birkaç satır ve sayfa ile tanıma ve tanıtma yapılamaz. Her Türk vatandaşı onu gönlünde taşır. O Bektaşiler için günümüz de nasıl Allah Muhammed Ali üçü bir biliniyorsa, Ahmet Yesevi, Hacı Bektaşi Veli, Atatürk üçlemesi de  herkesçe bilinir. Her kişi gibi onun Ana adı Zübeyde Baba adı Ali Rıza olduğunu biliyorum. Ayrıca Atatürk ün daha yüzbaşı iken Selanik te Küçük İbrahim Baba adlı bir Bektaşi Mürşidinden el alarak yola girdiğini biliyoruz. Hiçbir vakit Bektaşi ve Alevilerin Ata ya olan saygı ve sevgisi azalmamış ve her geçen gün de bu sevgiye laik olmaya çalışmaktadırlar. O bu yurdun tüm insanlarının namusunu kurtaran kişidir. O Bektaşi Alevi toplumunun Mehdi si olmuştur.

 

Aleviler/Bektaşilerle Sünniler kaynaşmasını nasıl sağlayabiliriz? İlk önce her toplum kendine çeki düzen vererek karşısındakine saygılı olacak. Bunun için bir mazeret ileri sürmeyecek. Her kez birbirine saygı ve sevgi ile yaklaştığı sürece ağır dahi olsa başarı sağlanır. İlk önce her toplum üzerindeki cehalet elbisesini çıkarıp ilme ve çağa ayak uyduracaktır

 

Bu konuda dedelere, babalara sizce ne gibi görevler düşüyor? Her kişi gibi yukarıdaki cevaptaki kurallara harfiyen uyacaklardır. Toplumu kendi düşünce ve inancı doğrultusunda değil uyguladığı erkân ve kurallar doğrultusunda yönetici olmalıdır

 

Alevi/Bektaşi veya Sünni gençlere Aleviliği daha iyi anlatabilmek için neler yapılabilir? Onlara ilk önce tüm Türkiye’de lise dengi okullarda okutulması aile ve toplum yapısı anlatılmalı, Arap töre ve inançlarından arındırarak Türk töre ve inançları anlatılmalıdır.

 

Sizce Alevi dedeleri kimlerdir?  Türkiye’de aklı başında her kişi Alevi ve Bektaşilerin Muhammed ve Ali’ye inananlar olduğunu bilir ve bilmelidir. Bu toplumun Caferi mezhebinden olduğunu tüm inanışlarının Kur’anı Kerim’den alındığını bilip öğrenmelidir. Caferiler Türkiye de Babagan kolu BEKTAŞİ Dedegan Kolu ise ALEVİ olarak bilinir. Bektaşilik ehline Alevilik ise Peygamber soyundan geldikleri söylenen Dedelere ve soylarına bağlıdırlar. Bektaşiliğin kuruluş yıllarında bir amacı varmış oda Laik bir cumhuriyet kurmakmış. Bunu da başaranın Bektaşi olması tesadüf değil yılların birikimidir.

 

Alevi dedeleriyle Bektaşi babaların arasındaki ilişkilerin geliştirilebilmesi için neler yapılabilir? İlişkilerin geliştirilmesinde kendi aralarında ve toplumların arasında toplantılar yapılabilir.

Yalnız Babagan topluluğunun ibadetleri iki kısımdır 1. İbadet, 2. Muhabbet kısmı.

İbadete yalnızca Bektaşi nasibi alanlar ikincisine ise güvence veren ehliler alınabilir.

Alevi toplumu liderleri bile olsa ibadet kısımlarına alınmaz. Bunu bilip ona göre görüşmeler yapılmalı birbirlerinin inanç ve ibadetlerine saygı duyulmalıdır. Liderlerin laf olsun diye konuşmaları verdikleri sözler ve bazı uygulamaların kendi ve dışındaki toplumları kötü etkilememesi için çok düşünerek hareket etmelidirler.

Ayrıca Bektaşi ve Alevilerin arasında sorun olduğuna inanmıyorum. Sorun bazı kişilerin ancak dar kafalarında olur.

 

Halk ozanları sizce kimlerdir? Topluma mal olmuş toplum ile iç içe yaşayan gerçek halk adamlarıdırlar. Halkın sesi halkın kendi nefesi soluğudurlar. Büyük sevgilinin cemalini görmüş ona ulaşma yolunu seçmiş çilekeş kişilerdir. Para ve mevki onlardan uzaktır.

 

Halk ozanlarının Aleviliğe katkıları neler olmuştur? Topluma hizmet eden bu kişiler maddiyatı değil hak yolunda hizmeti istedikleri için halkın bir parçası önderi olmuştur.

 

Halk ozanlarıyla babalar arasındaki ilişkilerin geliştirilebilmesi için neler yapılabilir? İlişkileri geliştirmek için sebep göremiyorum. Bu konuda fazla söze gerek görmüyorum.

 

Hacı Bektaşi Veli kimdir? Sizce o, Anadolu’ya neler getirmiştir? Alevi Bektaşi inancındaki ve düşüncesindeki yeri ve konumu nedir? Hacı Bektaşi Veli’yi bir kaç kelime sayfa hatta kitaplarla tanıtma yapmak zordur.

Yine de her kez in bildiği birkaç kelimeyi sıralayayım. Baba adı İbrahim Sani, Ana adı Hateme,1248 yılında Nişadır da doğmuş 1271 yılında Anadolu’ya gelmiş. 92 yıl ömür sürmüştür. Ana ve Baba soyu Türk’tür. O yıllarda daha kadın erkek eşitliğini savunmuş ve uygulayıcısı olmuştur. Helal rızık kazanmanı günlük şartlarına göre ibadeti Türk töre ve inancına göre uygulamıştır. Dünyanın tüm insanlarına eşit  seviye ile yaklaşmış sevmeyi, sevgiyi öğretmiştir. İbadetin cennet ve çıkarlar için değil Yüce Yaradan a yapılmasını istemiş ve uygulamıştır.

 

Dedelerden farklı olarak sizler Alevi/Bektaşi ayinlerinde hangi töreleri uyguluyorsunuz? Bektaşi ve Alevilik bir tanrısal inanç içinde dünya hakkını burada vererek hal ve gidişatını yaşayışını   insanca uygulamaktır. Eline beline diline ne sahip olmak ahlaka yasası içinde var olmalıdır. Bektaşi erkanında bile bele bağlanan tığbentte bile 3 düğüm bunu anlatır. Bu inanca göre amel eden kişi doğruyu bulur. Bizim erkanımız Merhum Dede baba Bedri Noyan tarafından yayımlanmıştır. Bir Alevi ayini görmediği ve bu konuda bir araştırma yapmadığım için fazla bir şey yazamıyorum.

 

Bir kişi nasıl Bektaşi olur? Önce Müslüman değilse Müslümanlığı kabul eder. 18 yaşını oldurmuş olması gerekmektedir. Bu yola istekle gelmiş zorlama veya baskı hatta özenti ile gelmemiş olmalıdır. Ağzı sıkı ahlakı güzel ikrarına bağlı olmalıdır. Kimseyi hor görmemeli. Bektaşilik soydan olmaz. Her ağacın meyvesin dan meyva veren tohumlar ve fidanlar bitmez. Her insanın oğlu kızı da Bektaşi olacak diye bir kayıt yoktur.

 

Bektaşiliğin İslam anlayışı nasıldır? Bektaşilik İslamiyet’te dostluk ve sulha değer vermiştir. İnsana gönlünde ki kutsal konuk yüzünden çok ileri derece değer veren Bektaşilik onu gönülden gönül e olduğu gibi kendinden kendisindir de iki kişi (iki gönül e) bir araya gelince onların  müşterek kutsal ruhu  ikisini de sarar ve onlara sevgi seven ve yüce sevgili halinde bir vahdete  karşılık niyaz edilir. 

 

Bektaşiler Kur’an’ı nasıl yorumlar? Kitapta bu soru yazılmamış.

 

Bektaşi törenlerinin kurumsal dayanakları nelerdir? Kur’anı Kerim’e göre Tanrı yer yüzünde bütün yaratıklarından daha üstün bir halife  (arda) yaratmak   isteği ile insanı  meydana getirmiş ona kendi   suretinde   şekil vermiştir. Ruhunu kendi ruhundan üflemiştir. Bütün bunlarda çok güzel sembolik incelikler vardır. İnsanın tanrı sıfatlarının bütününe mahzar olmuş onun şeklimde ve suretinde diğer bütün yaratıklardan daha üstün  şerefli bir yaratık olduğunu ve tanrı sevgilisi olduğu Tanrının da onun sevgisini ve arzu ettiği görülmektedir. Bektaşiler kur’anı Kerim e göre Allah sevgisi ve insan sevgisini öne alarak Kur’anı kerimi yorumlar. Zaten Kur’anı Kerim insanları doğru yola  getirmek için indirilmiştir.

 

Hacı Bektaşi Veli, Sücaettin Veli, Abdal Musa, Geyikli Baba, Hamza Baba, Kızıldeli, Karacaahmet, Şahkulu kişilerin Bektaşilikteki yeri ve önemi nedir? Bektaşilikte insana gösterilen saygıda < ben bir gizli hazineyim bilinmek istedim de insanları yarattım> anlamındaki hadiste  buna işaret eder. İnsanın yaradılışında  yine bir aşk ile  aşk  için olduğunu  gösterir. İşte gerek Bektaşilikte gerek başka islami din kuralı erkanlarının da töreninde  insana karşı gösterilen saygı  bu noktaya dayanmaktadır. Bektaşilerce birbirlerine gösterilen bu saygı ya Niyaz denir. Tanrının kendisine değil de insana secde edilmesi emrini vermesi insana karşı gösterilen bu sücudun aslında kendisine ibadet anlamını taşımakta olması yüzündendir.

Bazı eski el yazmalarına göre  o sırada Anadolu ya yerleşmiş olan büyük Türk düşünürü Hacı Bektaşi Veli ile buluşup  onun yakınları olan  Abdal Musa Sultan, Geyikli Baba Seyit Ali Sultan, Karaca Ahmet gibi bir çok eren ile tanışmış görüşmüş aralarında görev paylaşımı yapılmıştır. Hacı Bektaşi ve ardaları bu büyük kişiler Türklüğün yüceliğini korumak, Türk dilini ve din yoluyla Arapça’nın ve Arap’ın edebiyat yoluyla Farsça’nın ve İran’ın etkisinden kurtarmak Türk halkına, Türklerin ululuğunu anlatmak için çabalamışlardır. Hacı Bektaşi Velinin İri olalım diri olalım bir olalım sözü ünlüdür. İşte Bektaşilikte yeri ve önemi bunun için anlamlıdır. Bunların hepsi Bektaşilerin Piri ve önderleridirler. Ayrım söz konusu değildir.

 

Evliyalar, erenler kimlerdir? Alevilik ve Bektaşilikteki makamları neresidir? Evliya ve erenler olağan üstü hallerde mucize gösteren kişilerdir. Bektaşilerce onların makamı Hak katıdır. Onlar Hak ile Hak olan kişilerdir. Onlar imkânsızı imkânlı kılan kimselerdir.

 

Hoca Ahmet Yesevi’nin, Bektaşilikteki konumu nedir? Hoca Ahmet Yesevi’nin türbesi Türkistan’ın Yesi kasabasındadır.  Kendisi ermiş ulu kişilerdendir. Onu Bektaşiler saygı ile anar yad ederler. Yeseviliğin etkisinde kalan en çok Nakşibendîler ve Halvetilik ve Bektaşiliktir.

 

Mevlana kimdir? Görüşlerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Mevlâna  1207 yılında Horasan ilinin Belh  ilinde doğmuş.1273 yılında Konya da ölmüştür. Babası Sultanul  ûlama  diye anılan  Bahaddin Veled bin Hüseyin bin Habibi Belh  ilinin o dönemlerinde  bir çok ilim adamı yetiştirmiş  ailesidir. Sağlığında kurduğu toplantılarda özel törenlerin sonradan düzene konması bir kurum niteliği kazanması  Mevlevi tarikatını kurmuştur. Bunu düzenleyen sema dönüş bir özel törene dönüşmüştür. Mevlananın benimsediği tasavvuf anlayışına göre insan bir sevgi varlığıdır. Tanrısal niteliklerle donatılmıştır. Mevlana ya göre bütün insanlar kardeştir. Mevlananın işlediği konular kendi buluşu değil tasavvuf görüşünü benimseyen aydınların ortak sorunudur.

 

Alevi cemleriyle Bektaşi cem erkânlarının birbirine çok benzemesine rağmen ayrılan yönlerini görüyoruz Bunların nedenleri nelerdir? Bektaşilikte Balım Sultan’ın uyguladığı erkan nameyi  uygular. Bektaşilikte aynı törende nasip alanlar birbirlerinin musahibi olurlar. Bunlar Hz. Muhammed ile Hz Alinin kardeşliği gibi birbirlerine yakın olurlar. Aleviler  karşılıklı eşler birbirleri ile musahip olurlar. Aleviler de zemheri ayının 18. gecesi yapılan toplantı da Miracın temsili sayılır. Bu tören miraçtır. Bunların nedeni Bektaşi ve alevi  eskiden bu güne kadar  geleneklerin  uygulanmasıdır. Uygulama da bir değişiklik varsa da hepsi aynı yola çıkar.

 

Mevlanan’ın “ne olursan ol yine gel” sözünün anlamı nedir? Mevlana göre bütün insanlar kardeştir. Yeryüzü bütün insanların ortaklaşa barış içinde gereken ülkedir. Bu ülke de senlik benlik tartışmaların yeri yoktur. Ne olursan yine gel sözünün anlamı bunu anlatır.

 

Hangi farklılıklar vardır? Bektaşilik’te önemli bir nokta ahlakı yüceltme ruhu yükselmedir. İçe değer vermiştir. Hiçbir canlı incinmeyecektir. Doğru yola gidilecek hayırlı işte olacak, helal yeyip içecek gerçek söyleyecektir. Bektaşilik ve Alevilikte eline beline diline aşına eşine işine sahip ol ilkeleri vardır. Onun için Bektaşi ne olursan ol gel diyemez. Her kez i buyur edemez. Her kişi bu prensiplere  uyması gerekmektedir. Fark budur.

 

Bektaşilik içinde gördüğümüz farklı dergâhlara bağlı bulunan babaların görüş farklılıklarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Bektaşilikte bir çok dergâhlara bağlı Bektaşi babaları vardır. Yalnız aralarında bir fark yoktur. Dergahların başı Hacı Bektaşi Veli dergahı Bektaşilerin merkezidir.

 

Siz hangi dergaha bağlısınız ya da kendinizi hangi dergaha yakın hissediyorsunuz? Ben, Fehmi Tuncay Baba Abdal Ahmet Baba dergahına bağlıyım  amma merkez olarak Hacı Bektaşi Veli dergahına ve onun postnişin Dede baba Ali Haydar Ercan a bağlığım.

 

Bektaşilikte kadının konumu ve önemi nedir? Bektaşilikte kadın genel olarak bacı  kız kardeş adıyla  anılıp gerçek kardeş benliğinden  dolayı kaç göç yoktur. Erkekler ile toplantılara berber katılır. Erkeklerden kaçma ve saklanma olayı yoktur. Giyimleri açık saçık olmamak şartıyla başları törelerine göre örtülüdür. Kadının terbiyesi sadece okullarda değil ev terbiyesi aile toplum terbiyesi vardır. Bektaşilik günümüzde yüz yıllar evvel halletmiştir. Aile terbiyesi cemiyet terbiyeleri ayrı noktalardadır. Hz. Muhammed cahilliye devri Araplarını  Türk yurdunun törelerine ve yaşam tarzlarına  kadına verilen önemi yerine getirmeye çalışmıştır. cennet anaların ayağı altında hadisi boşuna değildir. Bektaşi ve alevi toplumları kadınlara büyük önem vermiştir. Trakya da tüm Ehl-i Beyt tarikatlarında kadın erinin bir makam ve mevki alacağı zaman rızalığı alınır. Kadın razı olmasa  eri  o makama gelemez.

 

Gençlere en iyi şekilde Alevilik nasıl anlatılabilir? Aleviliğin nasıl anlatılacağını Alevi  kardeşlerimize bırakırsak biz Bektaşiliğin nasıl anlatılacağını anlatmaya çalışalım. Bir eğitim düzeyi içinde kendi sentezini dünya görüşünü ve olaylara bakış açısını kendi mensuplarına eğilerek  benimsemiş olduğu yaşam tarzını  anlatır. Bireylerin daha başarı olması için kendisini tanıması  yeteneklerini  keşfedip geliştirmelidir. Noksanları tamamlayıp gelişen dünya şartlarına uyum sağlamalıdır. Daha çok bilgi sahibi olmak için çok okumalı tahsillerini muhakkak çağa göre ilerletmelidirler. Çağa ve ilme göre uyarlamalar yapılmalıdır.

 

Sizin bir ölüm halindeki görevleriniz nelerdir? Bunları hala uyguluyor musunuz? Bir can Hakka yürüyünce, defin günün gecesi üçü yapılır, ardından 7 si ve 40 ı gecesi kurban tığlanır helva  ve pilavı yapılır. Balım Sultan erkanına göre uygulamalar tam olarak yapılıyor. Defin sırasında bir Baba  gelenek ve göreneğine göre mürşitler tarafından  sırlanır.

Uygulama tüm bizde olduğu gibi Trakya’nın her yerinde yapılmaktadır.

 

 

KİŞİSEL VE ÇEVRESEL BİLGİLER

 

1. 1.         Görüşmeyi yapanın adı                           : AYHAN AYDIN
2. 2.         Görüşülen babanın adı, soyadı             :Abdal Ahmet Baba Dergâhı Postnişini Fehmi Tuncay Baba
3. 3.         Görüşme tarihi                                           : 10.06.2000
4. 4.         Bağlı olduğu ocak                                     : Abdal Ahmet Baba Dergâhı
5. 5.         Nüfusa kayıtlı olduğu il                            : Tekirdağ
6. 6.         İlçe   : M.
7. 7.         Köy  : Kılavuzlu köyü muhtarlığı
8. 8.         Köyün hane sayısı                                    : 72
9. 9.         Köyün nüfusu                                            : 318
10. 10.      Köyde yaşayanların sayısı                     : 280
11. 11.      Şehre göç edenlerin sayısı                     : 1940 yılından beri 70 hane
12. 12.      Köyde konaklama yeri var mı?              : Evet, köy konağı.

Varsa, kaç kişiliktir?                                 : 2 kişilik

1. 13.      Köyünüzü çevreleyen Alevi/Bektaşi

          Köylerinin adları                               : Trakya’da Alevi ocağı hiç yoktur. Bektaşi ocaklarından Ali Koçlular, Babailer, Akyazılılar vardır.

1. 14.      Mürşidiniz kimden icazet almıştır? Eyüp dergâhından Avni Özöz Halife Baba
2. 15.      Varsa köyünüzdeki dergâhın adı? Abdal Ahmet Baba ve Alimşah Baba dergahları
3. 16.      Türbedeki zatın soyağacı? Abdal Ahmet Baba Amuca toplumunda Abdallar kolundandır. Amuca toplumunu Trakya ya getiren Kara oğlu Abdal Ahmet’in torunlarındandır.
4. 17.      Köyünüzdeki ziyaret yerleri ve yatırların adresleri: Köyümüzde yatır yoktur.
5. 18.      Çevre köylerdeki ziyaret yerleri ve yatırların adresleri: Köyümüz dışında Kayı köyü sınırları içinde eski kayıtlarda Huban Baba günümüzde anılan adı ile ÇOBAN BABA yatır vardır. Kır kepenekli köyünde Murtaza Baba ve Tezveren Baba yatırları vardır.
6. 19.      Civar Köylerdeki Türbe, Dergâh: Tekirdağ ili çevresinde adı sayılamayacak kadar tekke ve yatır adları vardır.
7. 20.      Bağlı olduğu Ocak/Dergâh: Kılavuzlu köyü haricinde dergâh yoktur. Kalanları tekke niteliğindedir.
8. 21.      Yörenizde bir kültür veya dini, inançsal anma etkinliği yapılıyor mu? Türklerin kutsal kuran inançlarından, Girdi ve Çıktı Perşembe Kurbanı, Orak Kurbanı, Asker ve yatır kurbanları
9. 22.      Etkinliğe kimler hangi bölgelerden gelmektedirler? Bağlı bulunan Amuca köyleri
10. 23.      Kaç talibiniz- muhibiniz var? 30 çift.
11. 24.      Köyünüzde, bölgenizde sizin dışınızda talibi olan babalar hangileridir? Halife Halil Tiryaki Baba, Halil Bulut Baba, Tevfik Çetin Baba, Kırklareli civarındaki Ali Haydar Harpaslan Baba, Hasan Yıldız Baba, Bektaş Erol Baba, Hasan Güner Baba
12. 25.      Medeni durumunuz (cevaba birini yazınız)

Evli (x)

         Bekar

         Dul (Eşi Ölmüş)

         Dul (Boşanmış)

1. 26.      Eğitim Durumunuz? (cevaba birini yazınız)

Okuma-Yazma Bilmiyor

Okur-Yazar

İlkokul (x)

Ortaokul ve Dengi Okul Mezunu

Lise ve Dengi Okul Mezunu

Yüksekokul Mezunu

Üniversite Mezunu

Diğer

1. 27.      Eşiniz Alevi/Bektaşi mi, Sünni mi? Bektaşi. Eşlerde veya derviş kızı olması bir anlam vermez.
2. 28.      Oğlunuz evliyse eşi Alevi/Bektaşi mi, Sünni mi? Bektaşi
3. 29.      Kızınız evliyse eşi Alevi/Bektaşi mi, Sünni mi Bektaşi
4. 30.      Kaç yaşındasınız? 1937 doğumluyum. 63 yaşındayım
5. 31.      Mesleğiniz ya da işiniz nedir? Emekli
6. 32.      Aylık net ortalama geliriniz ne kadar? Geçinecek kadar.
7. 33.      Şu anda hanenizde (evinizde) kaç kişi bulunmaktadır? 2 kişi
8. 34.      Halen kiminle birlikte oturuyorsunuz? Eşimle birlikte.
9. 35.      Varsa çocuklarınızın isimleri nelerdir? Coşkun, Havva Şehriban
10. 36.      Sizce Türkiye’de ne kadar Alevi/Bektaşi vardır? 20 milyon civarında.
11. 37.      Bağlama gibi bir çalgı kullanabiliyor musunuz? Hayır.
12. 38.      Hangi Alevi Bektaşi anma etkinliğine katılırsınız? Trakya’da yapılan Topçu Baba; Gül Baba