Dedelerden Gelen Toplu Yanıtlar, 1998, (3.Bölüm)

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 3. BÖLÜM

 (Ayhan AYDIN’ın hazırladığı sorulara 16/18 EKİM 1998 CEM VAKFI ANADOLU İNANÇ ÖNDERLERİ BİRİNCİ TOPLANTISI Öncesi Ve Sonrası Dedelerin Toplu Cevaplarıdır.)

 DERLEYEN: AYHAN AYDIN

1998

Aşağıda, Alevi Dedelerine yönelttiğimiz sorulara karşılık onların verdikleri yanıtlar hiçbir müdahale olmadan olduğu gibi verilmiştir.

DEDE OLMANIN KOŞULLARI

 

Dede olmak için dört kapı kırk makamı çok iyi bilmek ve 17 erkân, 3 sünnet ile 7 farzı yeren getirmesi koşuluyla dedelik görevini yapabilir. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Dede olmaya yukarıda izah ettiğim gibi yılanın büyüğü, küçüğü, zehirli, zehirsiz yılan olmaz. Sadece dedeler 12 hizmet yürütmesi için 4 kapı kırk makamı bilmeleri şart ve yol düşkünü olmaksızın. Ayrıca kendiside görülüyor sorulacak çünkü talip giremez erkan kuramaz. Hayır. (İsmail Yalçın (is. Ya.))

Dedelikle fazilet, ilim, ahlak, temizlik gelir. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Farklı dedelik yapanlar var. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Dede eline, beline, diline sahip olmalı. Gördüğünü örter, her duyduğunu duymaz olur. Ehli kamil olacak ve dede tüm kuralları bilmeli tabi günümüzde farklı yetenekler gerekli. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 

 

 

Çok iyi bir Alevî din Eğitim yani Kur’an Hadis, görgü, Hukuk Sosyal bilimler gibi çok yönlü bilgi gerekir. (Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

 

Iyi dede olmanın koşulları; dede kültürlü, bilgin olmalı, talipleri çağa, zamana göre yetiştirmeli, Hz. Ali’nin sözü evlatlarınıız kendi zamanınıza göre değil onların zamanına göre yetiştirin sözüne uyulmalıdır. Buraya bir dörtlük yazıyorum.

Mürşitlik davasın kılan

Her müşgülden haber olur

Kendi özüne sitem süren

Yol derdinden haber olur

 Dediği açıkca dedenin çok bilgil olması talipleir güzel yetiştirmesi şarttır bir öğretmen cahil ise talebesi cahil olur. Bir öğretmen bilgin ise talebesi de bilgili olur.(Hasan Hüseyin Aslan (Ha. Hü. As))

 

  1. Ocakzade olmak,
  2. Kendini yetiştirmiş olmalı, taliplerini irşad etmeli
  3. Dedelerin turab olması gerekir
  4. İtikatlı ve merhametli olmalı
  5. Araştırmacı, uzlaşmacı, tarafsız olmalı
  6. Halkla sohbet kılmalı
  7. Günümüzde çağın gelişmelerine ayak uyduran, özünden, yoldan taviz vermeden yenilikleri takip etmeli, yeniliğe, bilgiye açık olmalı. Daha fazla detaya girmek istemiyorum, bu şekilde özetleyebilirim. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 

Iyi bir dede olmanın koşulu doğruluk, dürüstlük ve yalan söylememektir. Adil davranmaktır. Sürekli gerçekleri söylemek, Alevînin doğru inancı olan dedeliğin koşulu budur. Hz. Ali’nin söylediği gerçek sözlerin dışına çıkmamaktır. Eline, diline, beline sahip olmaktır. Gerekmektedir. Ilim sahibi olmak, bilgili olmak. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 

Cemde bilindi, sabırlı olmak. (Haydar Aslan(Ha. As))

Koşulları eğitimdir.(Hasan Şanlı(Ha.Şa))

 

Iyi bir dede olmanın koşulu; İslam dinini ve 4 kapı 40 makamı çok iyi bilmek gerekir. Günümüzdeki dedelik bilgisi pek azdır. Çok frklı yetenekler gerekir. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 Dede olailmenin ilk koşulu; seyid olmak gerekir. Iyi bir deded olmanın koşulları da evvela inanç kültürünü ve bunun konumda Kuran’dan, hadisten ve tarihten haberdar olması gerekir. Günümüzde dedeler eskiye göre daha kültürlü olmak zorundalar. Çeşitli  toplumlarla iç içe bulunduğumuz bu zamanda dedenin kendini yetiştirmesi zorunluluğu doğuyor. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 

Mürşidi kamilden el alması gerek(Hüseyin Er(Hü. Er))

 

Yine cevap 3’ü göz önünde bulundurmak kayıdıyla Ali soyundan gelmek yeterli değildir. Pirin ilmiyle iş yapması etkin olması, gerekir. Unutmayalım ki taşı delen suyun ağırlığı değil, sürekliliğidir. Aynı zamanda bir dedede kesinlikle tarihi bilmesi ve dört kapıyı, kırk makamı, on iki erkanı, on yedi kemerbesti, üç farzı, yedi sünneti, bir koşulu ve meşayihi bilmesi, kübra ilmini bilmesi gerekir. Tarigata göre davranıp hakikate göre yol sürmesi, Akılca, gerçekçi, dürüst vs olması ve çağa ayak uydurma yeteneğine sahip değişimi hoş görebilmesi ve esetetik bir yapıya sahip olabimesi gerekir. Örn: “ büyükle büyük, çocukla çocuk mantığı ile algılama yeteneğine göre” davranabilsin ki yolu sürebilsin. Çünkü talib ve yol mürşidindir. (Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 

Dede olmanın koşulları iyi eğitim almalı, bilgi sahibi, yetenekli olmalı.(Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 

Iyi bir dede olmanın yolu bilgiden geçer. Iyi bir dede bilgili, kültürlü ve çağdaş olmalıdır. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 

Kendini dört kapı, kırk makanda yetiştirmiş bilgi sahibi dedelerdir. Bilgi bilgi... (İbrahim Doğan(İb. Do))

 

Dede soya bağlı olmalıdır. Dede doğuştan itibaren eline, beline, dilinle sahip kişi olmalıdır. Rdede müsahipli olmalıdır. Dede, 4 kakpı, 40 makamı, 3 sünnet, 7 farzı, 12 erkanı bilen ve yaşayan kişi olmalıdır. Dede irşad edici ve yol gösterici olmalıdır. Günümüz Dedesi geçmişten daha farklı olmalıdır. Eğitci sıfatını taşımalı, yetenekli olmalıdır. (İsmail Eker(İs. Ek))

 

Iyi bir dede olabilmek için 4 kitap da haberdar olmak 4 kapı 40 makamı çok iyi bilmesi gerek 12 hizmeti yerine getirmesi lazım. Günümüz dedesi en az bir fakülte mezun olmalı ve bu yolhakkında çok iyi bilgisi olmalı. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 

Illa Evladı Resul olması şart aranır. (Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

 

Ilime girmesi gerekli. Evet gerekiyor. (Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

 

Bilgili olmak tarikati icra ederken Muhammed Ali’nin yolunu iyi yapmak yanlış yapmamak 12 hizmeti bir fiil yerine getirmek. En başta dede olgun kişi, dürüst ve namuslu özüyle, sözü bir olmak gerekiyor. Çünkü şöyle bir atasözü vardır. Arif ile sohbet etmek bali mercan incidir. Cahil ile ülfet etmek akibet can incidir. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

 

Şimdi bilakis bu zamanda ileriye dönük çok okumak ve çok yetenekli ilada meziyeti yani hüsnü ahlaklı olmak gerekir. Eline,beline, diline sahip olmak. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 

Hatasözü, baba hümmet eyle(sözüne) oğul gayret eyle) sözü gelmiş babadan bu iş meyl ve gayret işidir ve itikat meselesidir. Bu söz olunan vasıflar olursa tutuş ve vazifeye yapışma olursa azmin elinden kurtuluş olmaz. En gerçeği haktan hidayet ola. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Dede olabilmenin ilk koşulu bir “ocağa” mensup olmaktır. Fakat bir ocağa mensup olmak dedelik için tek şart değildir.”Seyyid”liğin devamı olan “dedelik makamı”na oturan zat, “insan-i k­âmil” vasıflarına haiz olmalıdır. “İnsan-ı kâmil”, arif-i billahtır. Lisanı, “lisan-ı hakk’dır.” İlahî ve kevni bilgiler onun ruhaniyetinde tekamül etmiştir. Ahlaken, diğer insanlardan farklı bir kişiliğe sahiptir...

“Seyyid-dede” sözcüğü, derin mânalı bir tabirdir. Okumuş, bilgili ve de alim kimselere bu tabirin kullanılması yanlıştır. Şu da var ki; günümüz dedeleri, bu erdemli meziyetlere sahip olmakla beraber, zâhiri ilim alanında da Yüksek Tahsil ile techiz edilmeleri zaruret haline gelmiştir.Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 bilgili olmalı, dürüst olmalı, dört kapı kırk makamdan haberi olmalı. Bugün daha fazla eğitim, daha fazla bilgi ve daha çalışkan ve mütevazi olması gerekiyor.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 iyi bir dede olabilmek için ilme vakıf olmalı, dört kapı ve kırk makamdan haberdar olmalı, Kurran ilmine vakıf olmalı, kamil olmalı, mürşidi kamil olmalı, günümüzdeki dedelik çağdaş, yenilikçi uzlaştırıcı, kendisini yenilemelidir.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 İyi bir dede olmanın koşulu 12 hizmeti bilmek, 4 kapı 40 makamı meydana getirecek, kamil olacak, kendini bilecek.vb.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 Dedelik yapmak için: sevgi,saygı,hoşgörülü olmalı, sabırlı olmalı, çağa ve zamana göre kendini yenilemeli, İmam Caferin buyruğunu iyi okumalı, incelemeli, bilim teknolojinin gelişimi ilkelerini yürütmeli, çok okumalı, dört kapı-kırk makamın gereklerini yerine getirmeli cemaat ile birlikte hareket ederek gelenek ve göreneği yürütmeli.Ali Canpolat(Al-Ca)

 Iyi bir dede olmanın koşulları eline,beline,diline sahip olduktan sonra kendisini yetiştirmesi ve devamlı bilgi alışverişinde bulunup bunları tartışabilecek bir yapıya gelmesidir. Günümüzde geçmişten farklı yetenekler gerekiyor; çünkü o zamanda eğitim durumu yani okuma yazma dahi bilmeyen dedeler; yine okuma yazma bilmeyen taliplerine sesleniyordu. Şu an talip de kendisini dede de kendisini yetiştiriyor. Ali Doğan(Al-Do)

 Küçük yaştan başladım. Kültürlüyüm. Ali Metin(Al-Me)

 Dede olmak için Hünkar Hacı Bektaş Veli efendimizin deyimi ile Eline,diline,beline sahip olma halk arasında sevilen sayılan kişi olma özelliğine sahıp olmak iyi okuma yazma bilmek hatta yüksek öğrenim görmesi aleviliği daha ileri boyutlara taşıyacaktır. Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

 Iyi bir dedenin öncelikle dürüst ve kamil olması gerekir. Sonra da 4 kapı ve 40 makamdan haberdar olması gerekir. Günümüzde geçmişten farklı olarak daha çağdaş ve akılcı bir düşünceye sahip olması imkanlarını kullanarak bilgilerini daha da arttırması ve bunları daha çok çevreye yayması gerekli.Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 Eğitim ve ilim. Celal Kami(Ce-Ka)

 Bilgilil ve ilme sahip olmakla. Celal Özkan(Ce-Öz)

 Çene kuvvetli, ahlak güzel, ilim sahibi gereklidir.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 Dede olmak için öncelikle soyunu iyi bilmelidir. Eğer bu soydan gelmişse dedelik yapmalı ve yalan yere kendine dede  dememelidir. Eğer doğru ise ve o soydan geliyorsa ahlaki yönü iyi olmalı,erdemli,kamil,hoşgörülü,alçakgönüllü,alim ve bilgili olmalı, çıkarcı olmamalıdır. Dedelik önce insanlık ve hizmet yeridir. Bu yüzden çağa ve bilime uygun olmalıdır.Cemal Güler(Ce-Gü)

 Bilgin ve dürüst.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 Dedenin cangözü acık olacak. Dört kapı kırk makamdan haberi olacak. Haka ve halka yararlı işleri yapmaya arapça okumak buna benzer daha farklı şeyler yapma üretici olmak çağa uymak.Cemal Sevin(Ce-Se)

 

Dede olmak için doğru dürüst cömert hoşgörülü topluma faydalı toplumla iç içe okumuş yazmış mümkün olduğu kadar.tahsilli ve bilgili olmalı.Çelebi Eken(Çe-Ek)

  Insanı kamil olmaktır. Günümüz koşullarında daha bilgili olmak gerekiyor. Divane Ay(Di-Ay)

 Dede olabilmenin koşulları: ahlakı durumunun çok düzgün olması, çok bilgili olması ve kırıcı olmaması gerekir. Dede olmak için günümüzde farklı yetenekler gerekiyor. Çok iyi bilgiye sahip olması, laik-demokrat bir insan olması, insanların haklarını koruması ve eline,diline,beline sahip olması gerekir. Elvan Çelen(El-Çe)

 Iyi,ahlaklı,bilge kişi,farklı yetenek dede olamaz.Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 Herkesi iyi bir tutma kereler iyi huylu olmak lazımdır.Halil İbrahim Dişli(Ha-Di)

 Bir dede dört kapı,kırk makam,kırksezik rıza,72 farzı kıfayet etmeli.   eline,diline,beline,bayrağına,sancağına,özüne,sözüne,gözüne  sadık olmalı. Insan haklarına riayet etmeli.  Farklı yetenekler gerekiyor. Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 Dede olmak için reşit kişi olmalı. Eline,diline,beline sahip olacak. Kültürlü olacak. Talibe herşeyi anlatacak. Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 Bilgi sahibi olmak; güzel ahlaka sahip olmak hakkani olmak, tumap olmak, benlik kibir olmamak bir talibi muhammed ali yolunda irşad edecek bilgiye sahip olmak. Tabi çok gerekiyor. Eskiden talipler bu kadar bilgili değildi. Dedeler için sorun sıkıntı yoktu şimdi günümüzde taliplerin daha bilinçli olması okur yazar ve alevilik kültür içerikli kitapların vb. birçok kitapların olması alevi kesiminin bilinçlenmesi nedeni ile dedelerin daha çok bilinçli aydın bilgin olması gerekiyor. Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 Sürekli okuyan,araştıran ve bu işi bizzat uygulayan kişi olmalıdır. Ayrıca çağın koşullarına ayak uydurmalıdır.Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 Iyi birdede  olabilmek için çok okumak,çünkü okur yazar olmayan dede talibin arzularını ve müşkülünü halledemez. Çünkü cahilin seçeneği yoktur. Günümüzde iyi bir dede olabilmemiz için talibe ve muhammed ali yoluna yenilik gelmesi lazımdır. Mustafa Doğan(Mu-Do)

 Dürüst,doğru sözlülüktür. Aleviliği daha iyi bilmek.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 Dede olan kimse evvel kuran ilmini sünneti resulun ve onun getirdiği ahkam şeriatı iyi bilmeli.must Tasavvuftan tarikatın ahkamından 4 kapı 40 makamdan 12 erkandan icra tarikatta bilgili olması gerek, ayet ve hadiste akıl ve mantık ölçeğin nefsi mütmainne ulaşmış olmalı itikatı ve ameli konularda kendisini şektan kurtarmış taliblerini müşküllerini kandırarark her konuda sorunun cevabına muktedir mürşidi kamil olmalıdır.Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 Dede olabilmek için iyi huy, güzel ahlak,görgü,kültür,bilgi ve yolun kurallarına tam anlamıyla uymak ön planda gelir. Dede sabırlı, sakin, ağırbaşlı,kamil, toplumla diyalog kurabilir nitelikte, oturmasını kalkmasını,konuşmasını becerebilen kişi olmalıdır. Kısaca bazı üstün meziyetlere sahip olmalıdır.Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 Dede olan 1 şeriat,2 tarikat, 3 marifet, 4 hakikat doğru ve kul hakkı kendi bilen,nefsine uymayan yoluna cedin celalına yalvararak olmaktır. Farklı yetenekler gerekmiyor.Nuri İmre(Nu-İm)

 Yetişken dürüst olmalıdır.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 Bence dede olabilmek için önce soyu seyyit veya bir pire varması lazım. Ve dede olgun yaşta yani 40 yaşını geçmiş ve gerekli bilgilerin tamamına vakıf olduktan sonra örnek insan olması lazım. Dede önce iyi ahlaklı dürüst ve asla hayatında suç işlememiş olması kesinlikle şarttır.Remzi Erdoğan(Re-Er)

 Dede olmak için başta barışı sağlamak okur yazar kültürlü tecrübeli insan haklarının haklarına yerine getirilmesi geçmişdeki farkları göz önüne alınarak iyi koşullarda ırk,cins,farkı gözetmemek şartıyla hareket edilmesi gereklidir.Rıza Aslan(Rı-As)

 Dede olabilmek için birinci şartı soyu evladı resul soyuna dayanmalı iyi ahlak sahibi olmalı hareketleri ile talibe örnek teşkil etmeli iyi bir dede olmak başta dedelik vecibelerini yerine layıkıyla getirmek ilim irfan sahibi ve kültürlü olmak bildiklerini taliplerine öğretmektir. gÜnümüz koşullarına göre taliplerini bilinçlendirmektir.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 Dede olma koşuları ve iyi bir dede olmak içinde tarih eski ve gürültülü nacı soyundan gelmek ve gelenler dede olur. Yeni tarihleri okumak ve bilgi edinmek ve eski çağlara gene şimdi dede olmak için çok farkı vardır.Rıza Özer(Rı-Öz)

 Bizce dede olabilmenin ya da iyi bir dede olabilmenin koşulu önce resulden gelmesi gerekir.yani seyit bir ocağa mensup olması gerekir, bence birinci koşul budur. Yukarıdaki şartı olmayan dede demeyelim de dede olmak  isteyen kişi talip tarafından kabul görmesi, hemen hemen imkansızdır. Ne kadar bilgili ne kadar alim olursa olsun, talip onun önce seyitliğini arar alevili de bugüne kadar her türlü zorluğa rağmen dede  talip ilişkilerindeki bu kopmaza bağlıdır. Bence gerisi yalandır. Talip herkesin alini öpmez. Öpeceği eli bilir. Onun için kimse dedelik müessesesi ile oynamasın başka yollar aramasın, bu kıyamete kadar böyle gidecektir. İyi bir dede nasıl olmalıdır. Her ocak evladının da dede olacak diye bir şartı yoktur. Bu işi bilen ve layık olan yapacaktır. Nasıl layık olacak?, bilgili olacak, temiz ahlaklı olacak, yolu erkanı bilecek, hukuktan bilecek kısacası kendisini taliplerine kabul ettirmesi kaçınılmazdır. Öyle olması gerekir ki, çaktığı çivi yerinde kalsın kimse bunu çıkartmaya yeltenmesin. Geçmişe göre tabiki bazı yetenekler olması erekiyor. Toplum eski toplum değil, talip dede kadar herşeyi artık biliyor. Dedenin çağın gerisinde kalması düşünülemez. Dedelerde kendisini gerek ilmi gerekse dini yönden geliştirlimesi gerekmektedir. Seyfi Oğuz (Se-Oğ)

 Dede olabilmenin koşulları;1- Müsahip tutmak 2- dört kapıyı yaşamak 3- iyi ahlak sahibi olmak 4- seyyidi saadet evladı  Resul olmak 5- Düşkün olmamak 6- Arif olmak. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

 Dede olabilmek Dört Kapı makamda yedi fazr üç sünnetle haberdar olmak ve çağa göre de kendini yetiştirmesi gerekir. Toplumun arkasında değil önünde olması gerekir. Şevki Demir (Şe-De)

 Dört kapı, 40 makamı bilmek gerekir. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

 Farlı olmak, bilgili olmak gerekiyor. On iki imam soyundan gelen herkes dededir. Ancak herkes dede olamaz, dedelik yapamaz. Dedelik yapacak insan aklı selim, dürüst, eline, beline, diline sahip, sevilen sayılan insna olmalıdır. Günümüzde dedelik yapabilmek için iyi tahsil yapmış olmak, günümüz insanına hitapedebilmek gerektiriyor. Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 Dede olabilmek için öncelikle tahsilli olmak gerekir. Kur-an’ da ilk ayet ’oku’ sonrada ‘YAZ; ‘BANA BİR HARF ÖĞRETENİN KIRK YIL KÖLESİ OLURUM’’ Hz. Ali (K. V.) ‘HAYATTA EN HAKİKİ MÜRŞİT İLİMDİR’’K. Atatürk...Evet dedebilge olmalıdır ki irşad edebilsizn. ‘Ya söyleyen, irşat eden bilgin ol, ya dinleyen, belleyen kesil. Üçüncüsü olmaktan sakın’’ Hz. Ali...Bilgin kişinin rütbesi, rütbelerin en yücesidir.’’ Hz.Ali (K. V.)..Bilmek bu kadar önemli, sonra ahlaklı (edepli) olacaksın. Çünkü Hz. Muhammet (S.A.V.)’ben ahlakları düzeltmek için tayin edildim.’ Diye buyuruyor. Alevilik ‘eline, beline, diline, aşına, işine, eşine sahip ol’’ Bu ilkelerde hoş görü yok perçin gibi çkılmış bu kurallar. Dede sevecen olmalı. ‘’bilgisiyle amel etmeyen alim, kitap yüklenmiş eşşeğe benzer’’ diyor ‘Hz. Muhammet   Bildiklerini yaşayacak, insanlara önder olmanın vasıflarını taşıyacak, insnaları bir gözle görüp sevecek. Kısacası ‘Mürşid,i Kamil’’ olacak. O amakam yükselen kişi zaten Hakla Hak olmuş demektir. Günümüzde dedenin  Kur-an bilgisiyle donanmış olması gerekir. Yoksa şehirlerde Aleviliğini ve Dedeliğini icra etmesi zordur. Aleviler dışa kapalıydılar; oysa şimdi büyük cemevlerinde her toplumdan insanın  bulunduğu cemler yapılıyor. Mesnetsiz konuşmak zor. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

 

Felsefe olarak eline, diline, beline sahip olmak. Veli Tanrıverdi (Ve-Ta)

 

Güzel ahlakla erkânı yürütmek.(Nevzat Demirtaş(Ne-De))

 

Dede olabilmenin esası hem soydan geleceksin, hem de hareketlerinle sözlerinle etrafına, toplumuna kendini kabul ettirmen gerekir. Eskiden Hz. Ali ve 12 İmam menkıbeleriyle dede günümüze kadar gelinmiştir. Şimdi ise vtandaş bilinçlendi ve okuyor, görüyor, menkıbelerden ziyade Kuranı Kerim'’ okumak, bilmek ve tercüme etmek gerekir. kUranın birçok ayetinde Alevîlerin cemaatlerde söyledikleri ayetleri tasdik eder mahiyette bilgiler vardır. dedelerin tahsilli olması, lisan bilmeleri, gerektiği yerde namazda kıldırması yerinde olur kanısındayım. (Ali Özcan(Al-Öz))

 

Dede olmabilmenin birinci koşulu “Edepli” olmaktır. Ehlibeytin bütün bilgisini, güzelliği, turaplığını, sevgisini ve hoşgörüsünü taşımasını bilmelidir. Günümüz koşullarında bir “dede” İmam-ı Ali’nin şu özdeyişini unutmamak koşuluyla “Çocuklarınızı kendizine göre değil, bulunduğunuz çağa göre yetiştiriniz” ilkesinden hareketle, çağdaş,

 

demokrat, laik olmalı. Ulusal birliğe önem vermeli. Sosyal hukuk devlet yapısından yana mücadele vermeli. Evrensel Alevî kültürü yönünden yana kendini yetiştirecek dünya insanlığına hitap edebilmeli. Kısacası, hırsı aklını yönetmeli. Aklı hırsını yönetmelidir. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 

  1. Dedenin dürüst olması gerekir.
  2. Demokrat ve adaletli olması gerekir.
  3. İleri görüşlü ve çağdaş olması gerekir.
  4. Bilgili olması gerekir.
  5. Yoluna ilk önce kendisi inanması gerekir. (Mustafa Özer(Mu-Öz))

 

 

DEDELİKTE ATAMA VE SEÇİM / DİKME DEDELER

 

Hayır, yalnız aynı sülalede olup, çevre genişleyince ve aynı soydan olanlar aralarında kendi aralarında atama yaparlar. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Dikme şöyle olur dede taliplerden biri varsa tayin eder yani vekil. (İsmail Yalçın (is. Ya.))

Seyyitlerin olmadığı yerde dikme fazydalıdır. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Dikme dede bir dedenin rehberidir. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Dedelerde seçimle atama olmaz. Dede olan babadan gelebilir. Dikme dede olmaz ama onlar pirleri tarafından nüfuz etmiş ise bir şey diyemem ancak pir ocağından seceresi yoktur. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 

 

Bizde dikme yoluyla dedelik yoktur. Bazı köylerde dikme babalar vardır. Köye Dede geldiğinde görgüde talipler hakkında bilgi vermesi bakımından (Hasan Dedeoğlu(Ha. De))

 

Atama yolu ile ve seçilme yolu ile mürşit izni olmadan dedelik olmaz dikme dedeler mütdetlidir ocağa bağlı dedelerin özrü maruzatı varsa veya ocakta posta oturamayacak küçük çocuk varsa dedeinn maruzatı sona ereseye kadar veya çocuk büyüyüp oturasaya kadar durur vazifeyi gine sahibine dervreder. (Hasan Hüseyin Aslan (Ha. Hü. As))

 

Seçim yoluyla dede seçilmez. Atama sadece Hacı Bektaş-ı Veli döneminde kısmen yapılmıştır. Fakat atanın dedeler yine ocakzadelerdir. Dikmeliğe gelince bu insanlar ocakzade (seydi saadet Evladı Resul) olmadıkları için dikme denmiştir. Adında da anlaşıldığı gib bunlada yol talibidir ve sadece bir görevdir. Bunlara mürebbi de dinir. Geçici görevdir. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 

Olamaz. Atama yolu ile dede seçimi olamaz. Dikme dedeler bulunmaktadır. Doğru değildir, dede olarak sayılamazlar. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 

Ocak biraz bilen adamdan (Haydar Aslan(Ha. As))

 

Dede eğitici, alim olursa seçilir. (Hasan Şanlı(Ha. Şa))

 

Atama veya seçimle Bektaşilikte olmuşutur. Dikme dede değil, gözlemcidir. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 

Atama veya seçim ile dede tayin edilmez. Eğer böyle bir zorunluluk olursa atama ile değil, bir dedenin nüfuzu ile olabilir. Dikme dedeler, dede veya seyid dedğildri. Dedenin ulaşamayacağı yerlerde dedenin nüfuzu ile taliplerinin dini vecibelerini kısmen yerine getire bilen rehber mertebesinde kişidir. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 

Murebir olan atama dikme seçilen olur o sene köyün cumalık yapar. (Hüseyin Er(Hü. Er))

 

Başlangıçta halifelik kargaşası, hileli biatlarla, seçim yoluyla böyle bir şey eyran etmekte idi. Ancak gerçek şu ki “Onların yaptıkları her biri (iyi) işi ele alırız. Onu saçılmış zerreler haline getiririz. (Değersiz kılarız)” (el-furkan suresi/23. Ayet )’i vardır. “Yolunda erkanında kamil ve cahil olmak üzere iki yönü vardır.” İmam Cafer Sadık Hazretleri buyurmaktadır. Cahil pirler Muhammed Ali soyundna gelmeyenlerle biat ve irşatları olmayanlardır. Onlarnı tövbeleri geçerli değildir. Talib tutmaları, ikrar vermeleri olanak dışıdır. Onlar şeriatta dönek, tarigatta dönek, marifette ve hakikatta dönektirler. Çünkü onlar hücrenin çekirdeğini, suyun kaynağını bilmeyenlerdir, eremeyenlerdir. Böyle pirin yoldan, erkandan ve cemden sürgüne layıktırlar, onlar amansız düşkündürler, onlarnı yedikleri haramdır, ikrarına inanılmaz. Böyle iprliren seccadede yeri yoktur. Halife iken posttan düşer, mürşit iken talib olur. öğretmenken öğrenci olur. Oysa Pirlik Muhammed Aliye indi. Tanrı Hz. Muhammed’i sevdi tüm evreni ana sevgisi yüzündün yarattı. Muhammedi sevdi Muhammed oldu, Aliyi sevdi Ali oldu. Bu bağlamda Muhammed Ali Tanrının sırrının sırır, kapısının kapısı olduğu için irşat, kamil, biat ve talip ve mürit tümü peygaber soyuna geldi. Dikme dedeler konusunda ise ancak şöyle olabilir. Asıl post sahibinin cem, yol yürütemez durumda olması halinde aynı soydan aynı ilim irfan sahibi derecesine gelmiş ve asılpost sahibinin vermiş olduğu icazeti ile ve müsadesi, rızası iel cem, yol yürütmesi mümkündür. (Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 

Atama ve seçim yoluyla seçilen dedeler ve babalar taklittir. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 

Dedeler seçim veya atamayla gelmezler. Dedeler ocaktan gelir ve dedelik görevini yerine getirirler. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 

Hayır onlar dede olamaz. (İbrahim Doğan(İb. Do))

 

Atama ve seçimle dede olmaz. Dedenin olduğu yerde dikme olmaz. (İsmail Eker(İs. Ek))

 

Seçim ve atama ile dedelik olmaz dede seyit soyundan olmalı dikme dedeler olmaz. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 

Hayır. (Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

 

Hayır olmaz. Olmaz saçma sapan(Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

 

Olmazdı. Dikme dedeler yöremizde olmadığı için herhangi bir söz ve bilgim yoktur. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

 

Atama ve seçimle bizim yörede dede olmaz. Dede çocukların içinde o meziyet kimde ise zaten o olur. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 

Bu kültür ehlibeyt soyundan gelen dedelerde atama seçme olmaz. Dedeliğe layık olanların kendi arzusudur kimse mani olamaz. yetrki talip toplum onu kabul etsin dedeliğin en birinci vasfı toplumun kabum etmesidir. Dikme atama Anadolunun batı kısmında Bektaşilik içinde olan bir görüntüdür. Kuran ve buyruk kitabına ters düşer hakikatta bu olmaz. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 

 

“Dede ocağı”nın mensupları, kendi kabineleri arasında “dede” likte aranılan vasıflara haiz bir zâti, taliplerin hizmetini görmek üzere “postnişin” olarak seçerlerdi... Bu demek değildir ki, bilgili bir talib, diğer taliblere “dede” olarak atansın. Burda şunu hatırlatmak isteriz: Taliplerin bilgili, becerikli ve itikatta kusursuz olan bir kişiyi; dede, o köydeki taliblerin hâl ve gidişlerinden sorumlu “baba” olarak tayin eder,her gelişinde de, tayin ettiği “baba”dan, taliblerinin hâl/tercümelerini öğrenir ona göre hareket ederdi. Tayin olunan “baba”, her alanda yol kardeşlerine yardımcı olurdu.Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 

Olmaz. Işin erbabı eğitim gösterilmiş eğitilmişlerdir. Dedelerin olmadığı yerlerde bu görevi yürütmekteydiler.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 

Dedelik soydan gelen bir sistemdir. Atam ve seçimle olmaz. Dede olan kardeşler içerisinde ilme vakıf olan kardeş dede olarak kabul edilir. Dikme ve atama dedeler bektaşlık sistemin içinde görülür. Zamanla bu dikme dedeler kendilerini seyit ve ocak zade olarak görürler. Bu da Alevilik gelenek ve göreneklerine zarar verir. Bu da Ehl-i Beyt ekamlarında terstir.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 

Eskiden seçimle veya atam ile dede olunmuyordu. Dikme dedeler hizmet dedeleridir.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 

Atama ve seçim yoluyla dede seçilenler olmaz. Dikme dedeler; dedelik soyundan kimse kalmadıysa başka bir dede ocağından dikme dede seçilir.Ali Doğan(Al-Do)

 

Seçimle dede olmaz. Dikme dede olmaz. Baba olur. Ali Metin(Al-Me)

 

Söylediğim gibi ben atama ya da dikme kabul etmiyorum. Ben seçimle geldim biri sizi oraya atar istediği zaman sizi oradan alır. Beni yüz kişi seçti ancak onlar beni görevden alır. Çünkü sizi çoğunluk seçiyor. Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

 

Atama ve seçme yoluyla dedelik olur. Bunda bilgilik ve dürüstlük göz önünde tutulur. Dikme dedeler bu yolla seçilen dedeler olup sadece ömrü yettiği sürece dedeliğini sürdürür.Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 

Gerçek olan ve olmayan ayıkmalidir. Celal Kami(Ce-Ka)

 

Ocaktan gelmesi lazım.  Dikme dede olmaz. Celal Özkan(Ce-Öz)

 

Bizim bu köylerde pek dikme dedelere gerek kalmıyor.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 

Atama ve seçimle dede olunmaz. Aynı soydan ve aynı eşit bilgiye sahip olan evladı resul kabul edilir. Himmet ve hizmetle gelen dikme dedeler artık dedelik yapmamalı. Eğer hizmet verecek seyitler az miktarda ise yani yetmezse dikme dedeler geçici olarak dedelik yapabilirler. Cemal Güler(Ce-Gü)

 

Dedelik nesilden gelir.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 

Atama veya seçimle olmaz. Dikmeler dedelik yapamaz.Cemal Sevin(Ce-Se)

 

Toplum tarafından topluma faydalı olması için kendi dedeleri arasında talipler kendi dedesini seçer. Dikme dedelere şu ortamda olmaz. Çünkü şimdiki zamanda eskisi gibi ulaşım sorunu yok. Eskiden bazı yörelerde dede gelmediği için dikme dede yapılıyormuş şimdiki zamanda olmaz zaten bizim dedeler arasında bu da yok.Çelebi Eken(Çe-Ek)

 

Yolu erkanı eksiksiz olarak yürütmesi koşuluna bağlı olarak mümkündür. Dikmedeki irşat olanlardır. Divane Ay(Di-Ay)

 

Atama veya seçim yolu ile dede olunmazdı. Dedelerin yetişmediği köylerin çokluğu nedeni ile aklı yetkin, bilgili bir insanı dedeye vekalet konulabiliyordu. Ancak, bu insanın sürekli dedelik yapması gerekmiyordu.Elvan Çelen(El-Çe)

 

Ben bunları dede olarak kabul etmiyorum.Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 

Iyi insan olur.Halil İbrahim Dişli(Ha-Di)

 

Hayır olmazdı. Bunlar bir dedenin kavuşamayacağı yerde dedenin vekalet vermesiyle vazife icratı yapılabilir. El ele el hakka deriz.Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 

Evladı resulden soyu olmayan dedelik yapamaz. Dikmeler idarilikten yapar. Bizde öyle bir şey yoktur.Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 

Dedelik görevini 1950 yıllarında bir müddet yaptım sonra iş hayatına başlayınca dedelik yapmaya vakit bulamadım. Sadece bir taliplik görevini yapıyordu yani her dedede bir taliptir. Iyi bir dede olabilmenin koşulları eline,beline,diline, sadık olan bilgi birikimi olan hak ve hak yolunda ayrılmayan iyiyi kötüyü ayıran menfaata dayalı bir söz söylemeyen, çağa uygun yeni yeteneklere, ihtiyaç vardır. ancak Aleviliğin özünden sapmamak şartıyla yüksek tahsil yapmış yeni yeteneklere ihtiyac vardır. dikme dedeler bir dedenin nüfusuyla görev alıyor. Buna saygı duymak lazım gerçeğin nufusu canlıdır.Murtaza Dinçer(Mu-Di)

 

Olmaz, bunlar yanlış görüyorum. Dedenin tüm görevlerini tam anlamıyla yerine getiremez. Yapmış olduğu tüm yanlışlar dedeye ocağa ve alevi kültürümüze mal olur. Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 

Ehlibeyt ve on iki imam soyundan gelenler dede olur. Seçim yoluyla ve dikmeler dede olamaz. Bunlar; ancak vekildir.Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 

Atama ve seçim yoluyla dede değil baba olurdu. Çünkü dede soykütüğü ve secereli olur. Seceresi olmazsa dede olamaz. Mustafa Doğan(Mu-Do)

 

Hayır.cevap yok.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 

Seyyid olmayan dede olamaz. Imam olamaz. Kafara 124 ayet ancak kamil bir insanı dede vekil naib atayabilir. Vekaleten geçici görev yapabilir.Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 

Hayır.Nesimi Demir(Ne-De)

 

Bizde dedeyi halkın kendisi seçer. Ne atama ne de  dikme dede olmaz, olamaz. Birilerinin tavsiyesiyle dede olunmaz olmamalıdır.Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 

Atama ve seçilme yoluyla dedelik olmaz. Dikme dedeler vardır. bunlar gerçek evlad değildir.Nuri İmre(Nu-İm)

 

Dikme dedelik geçici birşeydir. Pir olamaz çünkü seyidi sadet değildir. Muhibi sadet olabilir. Ama seyidi sadet olamaz.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 Seçilme ve atama yoluyla dedelik olmaması lazım. Ancak bir kişi soyu ile huy ve ahlakıyla dedeliğe layıktır. Ve yanında tarikat ibadetlerinin tüm kurallarını bilen ve bunu yapmaya ve icra etmeye huy ve ahlaken müsait kimse ile tarikat ibadetini yerine getirebilir.Remzi Erdoğan(Re-Er)

 Atama veya seçim yoluyla dede seçilir. Halk tarafından bizim eraslan ocağında dikme dede yok.Rıza Aslan(Rı-As)

 

Atama veya seçim yoluyla birine görev verilmiş ise o dikme tabi edilen şahıs talipler arasında itibar ve saygınlık görüyor ise bence görevine devam etmesinde bir sakınca yoktur.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 

Dede olmak için atamayla veya seçmeyle dede olunmaz ve dikme dedeler dede değildir. Onlara dedeler demiştirki ben geleceksene gelmezsem benim yerime vekil olarak talibi yola getir demiştir. Zaten kendisi talipdir olmaz.Rıza Özer(Rı-Öz)

 

Hayır bir önceki soruda da belirtik, bu bizce imkansızdır. Bu işi yapan Bektaşi tekkeleri vardır. Orada bu mertebeler yeteneğe ve seçime bağlıdır. Alevilik Bektaşilik değildir. Dedelik mutlaka soya bağlıdır. Dikme dedeler vardır.seyit dedeler tarafından dualanarak görevlendirilir.dedenin ulaşamadığı taliplerin hizmetlerini görürler. Pir geldiği zaman görevini teslim alabilir. Dikme dedelik budur. Seyfi Oğuz (Se-Oğ)

 

Eskiden eşek veya at ile şehir ve köyleri dolaşan dedeler küskünleri barıştırır. Taliplerini sorgular Ahlaksal bir yaşam oluşturmaya çalışırdı. Ulaşım güçlüğü neden olduğundan uğrayamadığı yerlere mürebbi (baba) tayine der. O talipleri başıboş bırakmazdı. Şimdi uzay çağı gnler süren yol şimdi bikaç satte ulaşılabiliniyor, bu nedele Dikme Baba’ya ihtiyaç yoktur diye düşünüyorum. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

 

Atama yoluyla dede olunmaz, dikme dede dediğimiz bir talp bilgisi yanında ve hizmeti yürütecek kabiliyette olan bunun yanında ahlaki meziyeti yerinde olan bir kimseye kendi bağlı olduğu ocağın dedesi duasını veriri ve o yöredeki taliplere de kendisinin gelemediği zamanlarada bu dikme dedenin o taliplere tavsiye de bulunur ve hizmetlerinin görülmesini sağlar. Şevki Demir (Şe-De)

 

Soydan gelen de, dikme dede de var. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

 

Atama yoluyla, vekaleten dede seçilenler olur. Bunun ollmulu yanı, dedenin olmadığı, dedenin yetişemediği yerde yalan yürümesini sağlar. Ancak bu kişilerin bu yolu yürütebilecek karakterde, işin ehli kişilerden seçilmesi gerekir. Zaman içerisinde bu kişiler dede olduklarını iddia ederek bunu kazanç kapısı haline getirebilmektedirler. Bu yönüyle de sakıncalıdır.Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 Dikme dedelik var. Geçmişte de vardı, bugünde var olmalıdır. Niçin;_ köyde veya kasabada dede yok veya var ama dedeliğini icra etmiyor. O zaman kişi inancını nasıl yaşayacak. Mensup olduğu ocağın Mürşid’ inin atayacağı o göreve layık insanı denetlemek koşuluyla yol sürülmelidir. Çünkü; dağ ne kadar yüce olsa, yol üzerinden geçer’’ demiş Yunus, ol sürülmelidir, yaşanmalıdır ki bugün yaşayamadığımzı asimile olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmayalım. Buyruk’ a bakacak olursak Evladı Resul olmayana Pirlik-Dedelik kapısı kapanmıştır. Hz. Peygamber ‘’Benim evladımdan başkalarını pir edinenlerin piri şeytandır’’ (Buyruk) ...ve devamla ‘ol zamandan bugüne kadar Şeriat, tarikat, marifet, hakikat ve pirlik sadece Muhammet Ali’ den kaldı. Ol sebepten Evladı Resul’ den gayrisine pirlik etmek ve talip olmak caiz değildir’’Evet buyrukta böyle buyuruyor. Günümüzde bir sürü tartışmalı ocaklar avr. Oysa Pir Hünkar Hacı Bektaş Veli2 nin 12 ocağa görev verdiğini biliyoruz. Bugün bu ocak bolluğa niye? İşte bunun nedeni dikme dedeelrin zamanla bağlı oldukalrı ocakalrı tanımayıp bağımsız ocak oluşturmuşlardır. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

 

Dede seçimle olmaz dikme dede yanlış bir ocaktan gelir. Veli Tanrıverdi (Ve-Ta)

 

Seyit dedenin dikliği vekildir. Dede olamaz, baba olur. Nevzat Demirtaş (Ne-De))

 

Atama veya dikme dedenin aslı şöyledir. Kendimi örnek vereyim: Dede olarak Adıyaman-Besni-Gaziantep’e dedeliğe gidiyorum. Arguvan kazasının bazı köylerine, Çorum’un Alaca kazasının bazı köylerine gidip geliyorum. Bu köylerde bana yardımcı olan Saz çalan (zakir) ve iyi harekete tarzı ile konuşan, ayrıca köy halkı tarafıdan sevilen ve sayılan kişi benim vekilim olur. ben zamanla ihtiyarlık ve hastalık nedeniyle talipleri görmeye gidemezsem benim vekilin olarak bu şahıs (oğlum da yoksa) görevi yerine getirir. İşte bu şahsa dikmek dede denir (Vekil dede denir). Dede ölünce, bu işi yapacak oğlu da yoksa bu gvrevli dikme dediğmiz şahıs yapılması gereken dini vecibeleri yerine getirir. Veya vatandaşlar kendilerine başka bir dede bulurlar. (Ali Özcan(Al-Öz))

 

Alevîlikte atama ve seçim yoluyla dedelik yapanı görmedim. İki her evladı Resulden gelende dede oğlu olabilir ama, dedelik vasfı çok farklıdır. Örneğin; İmam Musa-i Kazım, Hz. Kasımı kendi yerine hazırlarken, o hikmet İmam Rızada tecelli ediyor.

Talipleri imama soruyorlar;

Ya imam bizbildik ki yerine Hz. Kasım’ı bize bırakacaksın. Bu ne hikmettir ki imamlığı, imam Ali Rızaya bıraktın deyince?

İmam Musa-i Kazım şu cevabı veriyor;

“Eğer bu irade benim elimde olsa idi, HZ. Kasımdan başka kimseye vermezdim. Ne var ki Hakkın tecellisi İmam-ı Rıza’da görüldü.” buyurmuştur. Bu nedenle bu görev hizmetle kasımdır. Hizmetsiz himmet olmaz. dikme dedelere gelince; İmam-ı Cafer-i Sadık buyurmuştur ki; “Pir ikidir, Piri Kamil, piri cahil.” Piri kamil odur ki; Evladı Resulden ola. Evladı Resuldan olmakla da olmaz. Çünkü; Evladı Resülün bütün güzelliğini, bilgeliğini, turaplığını, sevgisini ve hoş görüsünü üstünde taşıya o kişi piri kamildir.

Piri cahil de o kişidir ki; “pirinin kendine hizmet vere. Piri geldiğinde gelip piri huzurunda teslimi rıza olup verilen görevi geri iade etmeye... Böbürlenerek: “Bu görevi bende yerine getiriyorum diye, böbürlenen; O kişi piri cahildir ki, cahilin piri de şeytandır” buyurmuştur. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 

Atama dedeler vardır. ama seçimle dede olmaz. talip kendisi biat etmesi gerekir. Dikme dedeliğe verilen görevler sınırlı olması gerekir. (Mustafa Özer(Mu-Öz))

 

DEDELERİN TOPLUMSAL OLARAK ÜSTLENDİKLERİ GÖREVLER

 

Cem görevi haricinde nikah, cenaze yıkama, namazını kıldırma ve darda indirme toplumsal görevidir. (İsmail Türker (İs. Tü.))

İnsanı Kamil yetiştirmektir. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

4 kapı 40 makam. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

dedelerin toplumsal olarak görevleri: kendi toplumuna öncülük eder, devamlı onları aydınlatır ve dini görevlerini yerine getirir. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 Taliplerin, Dini Dünyevi işleri ile ilgilenmek, onları iyiye, doğruya güzele yöneltmek gibi... (Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

Dedelerin toplumsal görevleri talipleri birlik dirlik hoşgörü içinde durmalarını sağlamaktır. Eline, beline, diline, aşına, eşine, işine bağlı olmalarını sağlamaktır, yani bir hakimin haklıyı haksızı ayrıt edip adeleti sağladığı gibi olmalıdır. (Hasan Hüseyin Aslan (Ha. Hü. As))

 

Özet olarak; Toplumu ahlaki, inanç ve kültürel yönden aydınlatmak, öncülük etmek, uyarmak, yönlendirmek, talipleirn hak ve hukuklarını gözetmek, adaleti sağlamak, kesinlikle taraf tutmamak, toplumu barış içinde yaşatmak, bunun devamını sağlamak, insanları tariki müstakim yoluna sevketmek ve yolu devam ettirmek vs. görevleri arasındadır.(Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 

Taliplerin yolu, erkanı doğru olarak öğrenmesini sağlamak. Alevîdini inançların göre Hz. İmam Cafer-i Sadık hazretlerinin buyruğunun yol gösterdiği şekilde taliplere yol gösterilir. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 

Görgü, cem, topluluk, barışı sağlar. (Haydar Aslan(Ha. As))

 

Eğitici olmalıdır.(Hasan Şanlı(Ha. Şa))

 

Aldıkları Hakullah ve çiralıklarla cemevi, eğitim ve öğrenim yaptırmak ve toplumsal barışı sağlamak olmalı idi.(Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 

Dedenin görevlerin birinci derecede barışı sağlamak, cem ibadetlerini düzenleyerek bu toplumsal yerlerde halkı birbirine yakınlaştırmak, küskünleri barıştırmak, alacaklının alacağını sahibine iade etmek, dini konularda toplumunu bilgilendirmek, onlarnı her türlü sorunları ile ilgilenmek. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 

Küsülü ve dargını barıştırır. (Hüseyin Er(Hü. Er))

 

Tarikat piridir, öğretmendir, hakim, savcıdır, denetleyici, yol göstericidir. Tanrı bilgisine ulaşmış, Tanrı sevgisini kazanmış, kazanmaya çalışan kimsedir, mürşittir. Müritlerin doğru yolu bulmalarına ve o yolda ilerlemelerine yardımcı olur vs.. (Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

Dedeler evvela otuduğu postun değerini bilip küskünü, dargını barıştırıp haklıyı haksızı ayırıp düşkünü düşkün bırakmak. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 

Dedelerin toplumsal olarak üstlendikleri görevler; insanlara doğru yolu göstermek birlik ve beraberliği, kardeşliği ayakta tutmaktır. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 

Birlik beraberliği sağlamak. Eline, beline, diline bağlı olamalı için, gerekil bilgileri vermek. Toplumun okumasın sağlamak. Insana önem vermek. (İbrahim Doğan(İb. Do))

 

Yol gösterici, birleştirici, uyarıcı, eğitici, önderlik vasıflarına haiz. (İsmail Eker(İs. Ek))

 

Dedeler toplumsal olarak görevleri toplumsal barışı sağlamak taliplerinin maddi manevi ihtiyaçlarını temin etmek. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 

Talibi eğitme sorumluluğu(Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

 

Ağır bir görevdir. O görevi yerine getiren dedenin ayağını yıkayıp kirini içerim. (Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

 

Talibini öz evladından daha sahip çıkmak işine, eşine sadık olmak dürüst ve namuslu insanlar yetiştirmek hiç olmazsa haftada, ayda Cuma akşamları toplanıp yöre hakının derdini dinleyip halkı birlik beraberlik ve barış içinde yaşamayı sağlamaktır. Ve böyle olmalı(Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

 

Dede yargıçdır. Cemiyeti sağlar ve kırgınlığı, dargınlığı ve cemiyetin huzurlu olmasını, bir birine bağlanmasını sağlar.(Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 

Dedeler manevi yöndne talibin yöneticisiir. Talibin azmamasını, delalet ve sapıklığa düşmemesini ve azgınlığa gitmemesini sağlar talipler ise daima aydınlaması bağlı olduğu ikrarın ve kültürün kaybolmamasını ve yerini almasını ister bu işlev böyle kurulmuştur. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Dede, talibinin “mânevî atası”dır. Kederde ve kıvançta talibinin yanındadır. Maddi-manevi kader birliği içerisinde, beşikten mezara kadar “derin manada” bir sevgi ve saygı ile “ikrarlı”dırlar. Bu süreçte: Dede talibine; ilahî, ahlaki ve sosyal bilgileri öğreten öğretmen; sorunları olunca çözüm getiren yargıç ve ibadette imamlık yapan saygın bir önderdir. (Bu erdemli meziyetlerin dışına çıkan ocakzadeye, “dede” ünvanı; ikrarında durmayan talibe de “talib” ünvanı vermek, “yol”a zarar getirir.)Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 

 Cemde önderlik yapmak bilir ise Abdullah Ceylan (Ab-Ce)

 

Insanların arasında birlik,beraberlik sağlamak, dürüst olmalarını sağlamak.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 

Iyi bir dede toplum bilimcisi olmalı, yapıcı çağdaş ve uygar olmalıdır. Lider ve önder olmalıdır.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 

Dede toplum davranışlarıyla örnek olacak onlara yol gösterecek.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 

Bir dedenin Ehl-i Beyt soyundan gelmesi şart. Bu seçimi talip yapsın. Zaten dedelik yapacak dedenin şahsında nişan belirir onu talip doğal olarak ortaya çıkarır. Ocaktan gelen herkes dedelik yapamaz. Çünkü dede; dedeliği bilmeli(saygın olmalı,tarikatı yürütebilmeli,iyi bir psikolog, bir sosyolog, bir doktor, bir hakim,bir öğretmen, bir tarihçi kadar bilgi-beceri sahibi olmalı).Ali Canpolat(Al-Ca)

 

Toplumda; kendi ocağında inanç ve ibadet hatalarını düzeltmek ayrıcı küskünleri barıştırmak,öncü olmak, uyarmak gibi görevleride vardır.Ali Doğan(Al-Do)

 

4 kapı, 4 makam. Ali Metin(Al-Me)

 

Dede aldığı görevin bilincinden hareket ederek toplumda saygın bir yere sahiptir onun yapacağı hatalar Aleviliğe zarar vereceği gibi onun saygınlığınıda düşürür. Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

 

Dedelerin toplumsal olarak görevlerinin başında insanlar arasında barışı yaymak, onları birbirleriyle kaynaştırıp kötü yoldan alıkoyarak doğru yolu göstermek çevresindeki insanlara alevilik hakkında bilgiler sunup bunların ibadetlerini yerine getirmesinde önderlik yapmaktır.Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 

Eğitici.Celal Kami(Ce-Ka)

 

Eline,beline,diline sahip olmakla. Celal Özkan(Ce-Öz)

 

Düşkünleri, şaşkınları yardım etmek.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 

Günümüzde artık şehircilik aleviliği başlamıştır. Eğer koşullar yeterli ise yolumuz tarikat üzerine kurulduğundan görgü ya da yola girmede dede görevini yapmalıdır. Insanlara iyi bir şekilde örnek olmalıdır. Herhangi bir okuldan ya da eğitimden geçip gelen diplomalı dedeler  gelene kadar bütün dedelik vasıfları olmalı saz çalmasada dua bilmeli cenaze namazı kıldırmalı, cem yönetebilmeli, kur’an okumalı, genel tarih ve dinler tarihini iyi bilmelidir. Cemal Güler(Ce-Gü)

 

Toplum düzenini korumak.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 

Taliplere hakı ve hakıkatları öğretmek ve toplum içerisindeki huzursuzlukları gidermek. Toplum arasından huzur barış sevgi çağlamak. Cemal Sevin(Ce-Se)

 

Toplayıcı birleştirici yapıcı yol gösterici hoş görülü toplumun örf ve adetlerini öğretmeye çalışır.Çelebi  Eken(Çe-Ek)

 

Haklı ve haksızı seçmek ve haklıdan yana tavır koymaktır.Divane Ay(Di-Ay)

 

Dedelerin üstlendiği görevler dini ibadetlerini(cemlerini) yürütmesi,küsülünün-dargının barıştırılması,inkar edilmiş alacak-vereceklerin giderilmesi, kısaca insanların birbirinden rızalık alarak görevini sürdürür.Elvan Çelen(El-Çe)

 

Imamlık ve hakimlik.Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 

Halkı bir araya getirmek, birliği beraberliği sağlayan kişilerdir.Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 

Dedelerin görevi cemi yönetmektir. Cemde bilgilendirmek dargın ve küskünü barıştırmaktır. Talibin rızasını almaktır. Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 

Dedelerin toplumsal olarak topluma iyi ahlak ve atalarımızda bize miras kalan alevi kültürünü en doğru şekli ile topluma anlatmak dört kapı kırk makamın neler olduğu arı bir şekilde anlatmak.Murtaza Dinçer(Mu-Di)

 

Taliplerin yol bakımından sorumluluğu olan bir hizmettir.Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 

Birlik,beraberlik,insan sevgisi,eşitlik,insan hakları ve ehli beyt sevgisi.Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 

Dedelerin toplumsal olarak yapacakları görev şunlardır. 1- kendisini tarikat yolunda çok iyi yetiştirmesi lazım çünkü talibi meydana alınca haklı veya haksızı iyi ayırması lazım. Toplumda o yolun hakimi savcısı dededir.  Mustafa Doğan(Mu-Do)

 

Cem işrad etmek.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 

Islamın batını yönünün ledün ilminden bilmeli mümkünse felsefe okumalı insan psikolojisini bilmelidir.Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 

Dedeler toplumda ağır görevler yüklenmişlerdir. Üstüne üstlük bu ağır göreve rağmen kimseden beş para talep etmez. Bu hamballığı ömrü boyunca bedava yapar. Bu 1400 yıldır böyle süregelmiş ve halada devam etmektedir. Artık buna bir çözüm bulmanın zamanı gelmiştir. Bu kültürün sonraki nesillere en güzel şekilde aktarılması için devletin bizlere yardım elini uzatması ve Alevi bektaşi toplumunun yıllardır gasp edilen haklarının verilmesinin zamanıdır diyoruz. Bugün bizler aleviyiz bektaşiyiz diyebiliyorsak bizdn önceki dedelerimiz sayesinde diyoruz. Dedeler toplumda dini liderdir, hakimdir,savcıdır,kavgayı sulh eden,kinleri nefreti sevgiye saygıya dönüştürendir. Yeri gelir imam yeri gelir,vaiz yeri gelir öğretmendir. Bunlar anlatmakla bitecek şeyler değildir. Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 

Taliplere yol göstermek,talibin müşkülü olduğu zaman halletmek.Nuri İmre(Nu-İm)

 

Halkı bir araya getirmek doğruluğu telgin etmektir. Insanları birlik beraberliğe götürmektir.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 

Dedenin üstlendiği görev ehli beyte inanan alevi insanların dini eğitimini ve onları örnek insan olarak cemiyette hayatını sürdürmesini sağlar. Talipleri arıtır.Remzi Erdoğan(Re-Er)

 

Dedelerin toplumsallarda üstlendikleri görevler bir barışçı yollardan ayrılmamak insanlara hoş görülü olmak ve daima aydınlık gösterilmesi insan haklarını yerine getirmeli yapacağı 12 hizmeti yerli yerince noksansiz olarak yapılması gerekli.Rıza Aslan(Rı-As)

 

Dedelerin toplumsal olarak üstlendikleri talipler arasındaki huzuru temin etmek birlik ve barış içerisinde olmalarını sağlamaktır. Toplumlar arasındaki tefrikçiliği önlemek huzuru temin etmektir.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 

Dedelerin toplumsal olarak görevleri her yıl talibi gidip görmektir. Ve bu yolu icra edip o talipleri hoş görü olarak birbirleri ile küsünü kendine barıştırıp bu yolu icra etmektir.Rıza Özer(Rı-Öz)

 

Dedeler bağlı bulundukalrı taliplerden sorumludur.talipleri arayıp sorması gerekmektedir. Buyruğumuz diyor ki, dede talibini arayıp sormazsa talibin günahı bir, dedenin günahı beştir.üstlendiğimiz görevler şöyle özetlenebilir, önce taliplerimize iyi ahlakı dürüstlüğü, yoluna bağlılığı yani ikrarına sadık kalmayı vatan millete hayırlı vatandaş olmaları için gerekli telkinler her fırsatta taliplere aşılamak lazımdır. Seyfi Oğuz (Se-Oğ) 

 

Talipleri dernek veya vakıf altında toplayıp güçbirliği sağlamak bu dernek veya vakıf aracılığı ile cem evleri oluşturup kültürümüzü yaşatmak ve yaşamak, yöneticilere alternatif sunmak, yaşanmamaya yüz tutan yolumuz yaşanır kılıp önder olmak, taliplerini yılda bir kez gezip sorgulamak, düşeni kaldırmak. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

 

Dedelerin bir çok göevleri vardır. Topluma Aleviliği ve iraşt edivi bilgileri varmek ve kendi de topluma örnek olarak toplumun önünde gitmektir. Şevki Demir (Şe-De)

 

Cevap yok. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

 

Dede toplumun önderi, rehberi, öğretmeni hakimidir. Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 Dedeler olmasaydı bugün Alevilikten bahsedemezdik. Onlar canalrı pahasına bizler bugünlere kadar taşıdılar ve asimile edilmeden geldik. Onlar görevlerini yaptılar. Bizim bugünki görevimiz;  a- cemaatı irşad etmek (aydınlatmak) ve onlara önderlik etmek. B- Cem törenlerini yönetmek c- toplumun dini ihtiyaçlarına cevap vermek (Sünnet, nikah, cenaze v.s.) d- dede toplumun önderidir; onların sosyal yaşamlarına yön vermek, toplumsal barışı korumak. (Cezalnadırma, düşkün etme v.s.) e-dede; taliplerin birliğini, dirliğini korumalı, ahlaksal yönden eğitmelidir. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

 

Talibe doğru yolu göstermek ve irşad etmek. Veli Tanrıverdi (Ve-Ta)

 

İnsanlara Ehlibeyti. (Nevzat Demirtaş(Ne-De))

 

Dedelerin eline-diline-beline bağlı olmaları, haksızlık yapmamaları, taliplerine karşı daima doğru olup toplumsal yönde konuşma yapmaları, küskünleri barıştırmaları gerekir. Yukarıdaki sorularda da aynı konuş işlenmiştir. (Ali Özcan(Al- Öz))

 

Tek kelimeyle “Eğitimci” olmaktır. İsterseniz gelin bu soruya Kur’anı Kerim RA’D Suresi 7.ayetle cevap verelim. Ayetin meali: “Ya Muhammed, sen ancak bir uyarıcısın ve her kavimin bir hidisi (yol göstericisi) vardır.”

İLGİLİ HADİS

Abdullah b. Abbas bu ayet için dedi ki; Sorduk?

“ Hz. Resüallah (SA) elini göğsüne koyup şöyle buyurdu; “Uyarıcı benim, sonra elini Hz. Ali’nin omuzuna dokunup şöyle devam etti. “Ey Ali sende yol göstericisin. Ey Ali benden sonra hidayeti bulacak olanlar ancak seninle bulacaklardır.” (Kay, Razi’nin “Tevsir-i Kebir” Cüz 9 s.15) (Fazileti Ehli Beyti resulallah s. 53 Enis Emir) Bizim görevimiz yol göstericiliktir. Yaradanda, yaradılanın arasına girmek değildir. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 

  1. Talibin tüm sorunlarını üstlenir.
  2. Alevîlik sorunlarını çözer.
  3. Halkı bilgilendirir.
  4. Gerekirse adliye, hukuk görevini üstlenir. (Mustafa Özer(Mu-Öz))

 

 DEDELERİN CEMLERDEKİ İŞLEVİ

 Dede cemi başlatmak için evvela cem evi hazırlığını yaptırır. Halk toplandığı zaman 12 hizmet dediğimiz hizmet sahiplerini meydana çağırır. Hizmetlerini anlatır toplum olarak bir dua verir. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Dedesiz cem olmaz. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Hayır. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Dedesiz cem olmaz. Dedenin görevi cemi baştan sona kadar yürütmek. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 

Talipler arasındaki küslükleri giredmek, aralarındaki (Kul hakkı dediğimiz) Alacak verecek halletmek. (Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

 

Dedenin cemlerdeki işlevi 12 postun görevlerini yerine getirdim ek ve duasını vermektir. (Hasan Hüseyin Aslan(Ha. Hü. As))

 

Dedesiz cem olmaz. Cemde dedenin işlevine gelince; Dede seceremdir. Yani cemin başıdır. Cemde birinci derecede söz sahibidir. Cemi yönetir, cemde küskünleri barıştırır. Cemde de hak-hukuk gözetir. Yola teslim olamanayanalrı ve yola göre suçlu olan kişileri ceme olmaz. Taliplerine nasihat eder 12 imamaı temsilen 12 hizmeti oluşturur, yerine getirlimesini sağlar. İbadet yapılır. Cemde hasta, yoksul, ihtiyaç sahibi olan kimselerin durumları da günmede gelir. Dede cemi başlatır ve noktalar. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 

Bağlama çalmak, ilahiler okur, on iki İmamı zikreder, öğüt ve nasihatlarda bulunur, kırklar ceminde olduğu gibi. Dedesiz cem olmaz. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 

Cemi yönetir, dedesiz cem olmaz.(Haydar Aslan))

 

Dedesiz cem olmaz. Ancak; Dede yargıç olmalıdır. Yaptığı hatayı vicdanında taşıyamayan, gelipte cemde pire başvuran gerçekçi talip var. Dedein bun yargılamıs ve arıtması gerek. Saz elinde duazi imam okuyarak tanrıdan cennet istemek cem değildir. Cem bir okul olmalıdır. Dede bir öğretmen olmalıdır. Dedenin büyük seyyitlik bilgisinden talib yararlanmalıdır. Ikrar verme, ikrar alma bir törendir. Yola girişini ilk kuralıdır. Ikrar verip yola giren musahiplerin öğrenekcekleri var. Bu öğretiyi yapcak pir olmalıdır. Tarihin derinliklerinden gelne, Ezoterik batıni anlayış, “Batın kılıcı kuşandı” gibi sözlerle anlatılmaz. Bu “içrek” felsefenin içeriğini dede bilmelidir. Dede Kuran’ı okuyabilmelidir. Eğer Kuran mürşittir deniliyorsa. Toplum içinde işlediği hataları bilinen bir dede posta oturtulamaz. Veya ben daha üst bir kurul olan birl ocaktanım diye bir başkalarına tepeden bakan kibirli bir dede asla posta oturtulamaz. Günah demiyorum, topluma karşı ayıp oluyor.(Hasan Şanlı(Ha. Şa))

 

Din ve ahlak kültürünü öğretmek olmalıydı, buna imkanları da olamadı. Dedesiz cem olamaz. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 

Dedenin cemdeki işlevi, dede cemin alternatifsiz başıdır. Bütün yükümlülük ve sorumluluk ondadır. Dedesiz cemde düşünülemez. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 

Olur ama on iki hizmeti bilmesi gerekir.(Hüseyin Er(Hü. Er))

 

Herşeyden önce dedesiz cem çobansız sürüye benzer, yani dedesiz cem olmaz(Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 

Dedenin cemdeki görevi cemi yürütmektir. Cemin erkân ve edeplerini yerli yerince yapmaktır. Dedesiz cem olmaz. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 

Cemin birliğini sağlamak, gerekli dua, bgileri vermek. Dedesiz cem olmaz. (İbrahim Doğan(İb. Do))

 

Dedesiz cem olmaz. (İsmail Eker(İs. Ek))

 

Dedesiz cem olmaz cemde dedenin görevi cemi disiplinli bir şekilde sevk ve idare etmek(İsmail Özcan(İs. Öz))

 

Olmaz. Hakkın varlığını duyurur. (Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

 

12 hizmet tam teşkille yürütmesi lazımdır. Hayır olmaz, bilgiliyse yapabilir. (Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

 

Muhammed Ali’nin yolunu icra etmek 12 hizmeti cem töreni bitine kadar bir fiil yerine getirmek talip arasındaki haksızlığı gidermek ve barışı sağlamak. Dedesiz cem olmaz. Şayet Dede erenler herhangi bir mazeretten dolayı yok iset dededen icazet alınıp alim ve bir bilgili talibe görev verilir. Tabi ki görev alan talipte o makama alik olursa şöyle bir deyim vardır. Dede zat talip sıfat bilene ayrı kayrı yoktur. Yoksa birlik sağlanmaz. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

Dedesiz cem yürütülemez. Çünkü Hz. Muhammedin Kadirhumdaki sözü (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 

Pir cem evinin ve taliplerin yönetcisidir. Kuran ayetleriyle ve yol kanunu İmam Cafer buyruğunun ahkamı ile talibin sorgu ve suvalini yapar doğru yargılar insan haklarını yerine getirir. Yolumuzda 12 hizmet vardır. Pirin emriyle yapılır, işte gerektiği gibi cem ayinin ve kurallarını layıkıyla yapar. Dedesiz cem hakka uygun olmaz. Yarım  yamalak olur. (Mehmet Çelik (Me. Çe))

 Dedelerin âyin-i cem’lerdeki görevi, cemde görev yapacak hizmet sahiplerini belirler, dualarla görevlendirir. Küsülü canlar varsa barıştırır. Sorunlar varsa halleder. Secdede gülbank okur. Lokmaları dualar. Müsahip kardeş olmak isteyenlerin ve müsahip olup da “görülmek” isteyenlerin hizmetlerini yapar... Cem toplantıları KIRKLAR MECLİSİNİ, “seyyid-dedeler” de Muhammed-Ali’nin vekilliğini temsil ettikleri için “dedesiz” cem olmaz. Sohbet meclisi oluşur, Hakk muhabbeti yapılır, sazlar çalınır-deyişler söylenir fakat secdeye gelinip “gülbank” çekmek için “dede döşeğinde” bir ocakzadenin bulunması gereklidir.(Bunun aksi düşüneli beri,

çıkmaz sokaklarda dolaşıp duruluyor!...)Fethi Erdoğan (Fe-Er)

Dedesiz cem olmaz. Bir mursut gerek. Abdullah Ceylan (Ab-Ce)

 

Öğüt, nasihat veriyor. Dua ediyor, saz çalıyor. Dedesiz cem eğer zakir varsa olur.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 

Dedesiz cem olmaz. Dedenin cemlerdeki görevleri buyruktan belirtilmiştir. Bu emirlerden hizmetlerlerden haberdar olmayan dede cemi yürütemez.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 

Dedelerin cemde hem yargılama hemde irşad etme görevi vardı.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 

Pirsiz cem yapılmaz. Ancak kısır cem olur.Ali Canpolat(Al-Ca)

 

Dedesiz cem olmaz. Hüküm dedenin, zikir etmek zakirindir. Ali Doğan(Al-Do)

 

Tarikat icra eder. Ali Metin(Al-Me)

 

Dede oturumu yönetir. Post sahiplerinin tamam olup olmadığını kontrol eder. Cemdeki düzenin sağlanmasında rol oynar. Istekli canları ceme alır. Onlara nasihat verir. Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

 

Dedesiz cem ibadeti olmaz. Çünkü “dede” cemi idare edip, yönetir ve dua verir. Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 

Hayır.Celal Kami(Ce-Ka)

 

Olmaz.Celal Özkan(Ce-Öz)

 

Cem sürdürmek, dedesiz cem olmaz.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 

Önce duaları yerine getirerek cemi iyi yönlendirmelidir. Saz çalıp cemi yürütebilecekse yerine getirir yok eğer saz çalamıyorsa yanında ki zakirleri ve rehberleri iyi yönlendirmelidir yeni cemin başkanı dederir. Ama eğer dede yoksa bu ibadeti engellemez. Herhangi bir erkek canda cemi yürütebilir. Cemal Güler(Ce-Gü)

 

Düzeni dede sağlar. Dedesiz olmaz.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 

Dedesiz cem olmaz. Cemde edep erkanı sağlayan dededir. Dede cemin başıdır.Cemal Sevin(Ce-Se)

 

Dedeler cemi toplar yönetir oniki hizmeti yürütür topluma yararlı bilgiler söyler anlatır. Dedesiz cem olmaz.Çelebi Eken(Çe-Ek)

 

Dedesiz cem olmaz.Divane Ay(Di-Ay)

 

Dedeler, cemlerde oniki hizmeti yürütür. Küsülü-dargınları barıştırır, insanlara bazı öğüt ve bilgiler verir. Soruları dinler ve cevaplandırır. Dedesiz cem olmaz.Elvan Çelen(El-Çe)

 

Imamlık ve hakimlik. Dedesiz cem olmaz.Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 

Dedelerin cemlerdeki işlevleri, bir dede peyiği çağırır bütün halkı davet eder, pir geldi sizi davet ediyor denir. Onları birbirleriyle razılaştırır, alacağı vereceği var ise alır verir tahsil eder.Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 

Dedesiz cem olmaz.Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 

Dedelerin cemdeki görevi taliplerini sorgulamak suçluyu suçsuzu ayırmak suçsuz olanları darı mansur edip muhammed alinin yoluna götürmek suçlu olanlara belirli bir ceza vermek verilen ceza bitince o talibe diğer talipler gibi darı mansur edip yola götürür. Dede olmadan cem olmaz. Pir veya mürşitten birisi mutlaka olur.Murtaza Dinçer(Mu-Di)

 

Alevi toplumunun inanç doğrultusundaki kültürünü tarikat üzerinde oniki hizmet üzerinde talibine hizmet olarak bunu uygular tabiki dedesiz cem olmaz. Dedenin cemde mutlaka olması gerekir. Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 

12 hizmeti yürütür. Dedesiz cem olmaz.Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 

Dedelerin cemdeki görevi iyi bir dede olması lazım akı karadan karayı akdan seçmesi lazım bunu yapamazsa talibi doğru raha götüremez. Dede üstünlüğünü yeteneğini bilecek eline,diline,beline sahip olacaktır. Dedesiz cem olmaz.Mustafa Doğan(Mu-Do)

 

Dua etmek. Cemi yürütmek.vaaz vermek. Olmaz.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 

Tasavvuftan tarikatın ahkamından 4 kapı 40 makamdan 12 erkandan icra tarikatta bilgili olması gerek, ayet ve hadiste akıl ve mantık ölçeğin nefsi mütmainne ulaşmış olmalı itikatı ve ameli konularda kendisini şektan kurtarmış taliblerini müşküllerini kandırarark her konuda sorunun cevabına muktedir mürşidi kamil olmalıdır.dedesiz cem olmaz. Imam gereklidir. Ayini cemde gönülleri birlemek barıştırmak halifetullah var resul ve naibi zaman imamı olarak erenlere tövbeye hakka teslime ve **** davet etmek ve buna mesaret edip yönetmek cümle canları bir can bir ruh olarak görmelerini sağlamak.Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 

Dedeler cemde herşeydir. Alisiz alevilik imamsız cemaat olamayacağı gibi dedesizde cem olmaz.Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 

Dedesiz cem olmaz. Saz çalmak,zikr etmek,oniki ekamın yerine getirmek.Nuri İmre(Nu-İm)

 

Cemlerdeki işlevi inanç geleneğin haklı ve haksızlıkların eleştirerek temize çıkarıp o temizliğin üzerinde birlik kurbanı kestirerek o kurbana abdal musa vererek rıza ve rızalık cemi yaparlar ondan sonra 4 kapı 40 makamı icratını yaparlar. Icratların müskülleri müsahipleri soruştururlar ve mansur darına laik olanlar erkana tabi olurlar.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 

Dede cemde ki görevi ceme gelen canları birliğe getirip onlara gerekli dini eğitimlerini anlatmak ve cem adabına göre ibadetlerini ifa etmesini sağlar. Dedesiz cem olmaz.Remzi Erdoğan(Re-Er)

 

Dedelerin işlevleri dargın ve küskünleri barıştırmak barışı sağlamak hizmetleri aksatmadan yerli yerince gereğini yapmak.dedesiz cem olmaz.Rıza Aslan(Rı-As)

 

Dedenin cemlerdeki işlevi yapılacak cemin sorumluluğunu üstlenmek fiilen idare etmektir. Dedesiz cem olmaz.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 

Dedenin cemdeki işlevi görevi oradaki cemaata nasihatlar öğütler vermek ve hak muhammed ali yolu üzerinde bilgiler vermektir. Ve dedesiz cem olmaz.Rıza Özer(Rı-Öz)


Önce dedesiz Cem olmaz.dede cemin yöneticisidir. Seyfi Oğuz (Se-Oğ)

Dedelerin cemdeki görevleri ( Mürşit, Pir, Rehber) vardır. Bu an iki hizmetin ilk üçünü teşkil eder. Dedesi cam başsız gövdeye benzer, yani mümkün olmaz. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

Dedeler cemlerde on iki hizmeti yerine getirmesi gerekir. Dedesi cem olmaz yapanda bilgi olması lazım kanımca. Şevki Demir (Şe-De)

Dedesiz cem olmaz. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

Dede cemlerde öğretmenlik ve hakimlik görevi yapar. Dede cemlerde doğruyu, yanlışı öğretir, yanlış yapanları halk mahkemesi olan cemlerde sorgular, sulh eder ya da düşkün eder. Toplumda adaleti, dirliği, düzenliği sağlar. Nasıl ki öğretmensiz ders, hakimsiz mahkeme olmazsa dedesiz de cem olmaz. Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 

Cemaatın lideri dedelerdir. Hiyerarşide en üst kademeyi onlar teşkil ederler. Hiyerarşide en üst kademeyi teşkil eden kişinin tabii ki etkili gücüde olacaktır. Cemaatin düzenini sağlayan, ibadeti yaptıran, yön veren odur. Sorunları çözen, insanlar arasındaki barışık düzenin kurulması ve yürümesini sağlayan ve denetleyen odur. Cemaat dedelerin sıkı kontrolu altındadır.  Erzincan eski valisi Ali Kemali’ nin ‘’Erzincan Tarihi’’ adlı kitabında şu bilgileri okursunzu. ; ‘’Kudert ve kerametlerine inandıkları bir takım insnalar vardır ki bunlara ‘’dede’’ veya ‘’Seyyid’’ adı verilir; bu da silsileyi takip eder. Bunlara ‘’tahier’’ sülalesinden olduğunu söylerler ve talipleri bunlar yönetir ve yönlendiri’’ diyor. Dedesiz cem olur mu? Olmaz 1000 yıllık gelenek bozulmadan gitmelidir. Bozulduğu zaman önemini yitiri. Dedenin nüfus alanı ‘Kerameti’ vardır. Bunu da unutmamak gerekir. Alevi kesimi gelenek ve göreneklerinin çoğunu şehirleşme sonucu kaybetti. Ortaya bugün ki olumsuz tablo çıktı. Aslına uygun şekilde yürütmek gereklidir. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

Dedesiz cem olmaz felsefe içindeki. Veli Tanrıverdi (Ve-Ta)

Olmaz. (Nevzat Demirtaş(Ne-De))

 Dedeler tarihin akışı içerisinde, kendilerine verilen Hz. Muhammed ve Hz. Ali tarafından gösterilen yol üzerinde, cemlerde taliplerine veya müritlerine daima doğru yolu göstermişlerdir. Burada dedenin söylediği sözlerin çoğunun Kuranda ayetlerde olduğu bilinmektedir. 15 ve 16 Ocak 1999 tarihli Hürriyet Gazetesinde Yaşar Nuri Öztürk’ün açıklanmasında; 1- Hz. Muhammed’in miraca çıkıp döndükten sonra kırklar cemi ile beraber bazı gizli bilgileri Hz. Ali’ye verdiği, 2- Hz. Ali’nin (Ben kuranı kerimim, ayetlerin gecemi, gündüz mü, mağarada mı, düzde mi indiğini benden sonrun, dediğini ve bu bilgilerin Hz. Ali vasıtası ile oğluları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’e aktarıldığı onlardanda torunlarına aktarıldığı, iktidarda onlarla ise peygamberin torunlarını öldürdüğü ve Alevîlerin yaptıkları ayinlerde ise Hz. Peygamberden gelen bilgiler ile yapıldığını söylemiştir. Dedesiz cem olmaz. Ancak dikme veya vekil olan şahıslar tarafgından bir müddet devam edilir. Sonra dedeleri gelir ve cemler yapılır. (Ali Özcan(Al-Öz))

 

Bir dede; hizmetliler tarafından hazırlanan “cem” salonuna giren bir dede pir postuna niyaz ederek, 12 hizmet sahibini çağırarak; hizmet gülbangını vererek hizmetlerine yollar.

Alevî-Bektaşi cemlerinde 5 meydan vardır. 1- Sohbet Meydanı 2- Rıza-i Lokma meydanı 3- Cem meydanı 4- İkrarı cem meydanı ki (Bu meydan eğer taliplerden 4 can musahip olurlarsa açılır) 5- Erkani cem meydanı ki Alevî Bektaşilikte bu meydana “halk mahkemeside” deriz. Yılda bir her talip bu meydana girmek zorundadır. 6- Hiçbir Alevînin tavsip etmediği bir meydandır ki... Biz bu meydana düşkünlük meydanı diyoruz. talip cezasını bitirip tekrar yola girmek isterse, cemaat izin ve pirin himmeti ile mürvet meydanı açılır. Muhakemesi yapılan talibin haklıya, hakkını vererek, cemaat ve pire sığınıp af dilediğnden, af edilir. Bir daha o hatayı işlememek koşuluyla. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 Cemlerde genellikle dedelerin olması gerekir. (Mustafa Özer (Mu-Öz))

 

Yorum ekle


Güvenlik kodu
Yenile