DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 10. BÖLÜM

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 9. BÖLÜM

(Ayhan AYDIN’ın hazırladığı sorulara 16/18 EKİM 1998 CEM VAKFI ANADOLU İNANÇ ÖNDERLERİ BİRİNCİ TOPLANTISI Öncesi Ve Sonrası Dedelerin Toplu Cevaplarıdır)

Aşağıda, Alevi Dedelerine yönelttiğimiz sorulara karşılık onların verdikleri yanıtlar hiçbir müdahale olmadan olduğu gibi verilmiştir.

DERLEYEN: AYHAN AYDIN, 1998

DEDELİK KISTASLARI

Her dede oğlu dedelik yapar. Ama namuslu, dürüst, bilgili olursa her dedenin oğlu dedelik yapabilir. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Evet. 4 kapı 40 makamı bilse de bilmese de makama oturabilir. Eğer düşkün değilse. (İsmail Yalçın (is. Ya.))

Tarih boyu yüce makamlar devam edilir. Dede çocuğu o ocağa layık ve benziyorsa posta sahip olur. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Olur ama bilmesi lazım. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Her dede oğlu dede olur ancak, o ilim, irfanı bilmeli ve ehli kamil olmalı. Buna odun dedesi karar verir. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

Dedeliği kendisi yapabiliyorsa, kindisi yapamıyorsa, amacazadelerinden birisini gönderir. (Hasan Dedeoğlu (Ha.De))

Her dede oğlu dedelik yapar, bilgili olursa. Talipleri eğitiyorsa kendi güzel ahlaklı ise ceddine laik evsafa laik ise dedilik yapar: Talipleri onun oturmasını isterler. Dedede gider Hacı Bektaş’ta kuşak kuşunır oraya gurban keser, izin alır, posta oturur. (Hasan Hüseyin Aslan(Ha. Hü. As))

Dedelik görev hassas bir görev olduğu için bu göreve uygun olan kişiyi ailesi seçer, yol dedesi tarafında bir süre konuyla ilgili eğitim görür. Gerek kitaplardan, gerekse pratik olarak kendini yetiştirir. Bir müddet sonra dede adayını dedebir sınavdan geçirir. Yeterli görürse artık yavaş yavaş görev vererek işi başlatır. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

Her dedenin oğlu dedelik yapabilir. Alevînin dini inançlarına göre cemini cematini yaparsa dedeliğe devam eder. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

Hayır yapamaza. Eğitilip arıtılması gerekir. Eğitim ve arınma temle kuraldı. (Hasan Şanlı (Ha. Şa))

 Dedinin oğulları talipleri aralarında pay ederlerdi. Veya sırayla gider. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

Her dedenin oğlu dedelik yapabilir yalnız dedelik vasıflarına haiz olmak koşulu ile(Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

Her dedenin oğlu dededir. Fakat her dede de dedelik yapamaz. (Hüseyin Er(Hü. Er))

Yol erbabı olduğu (ise) sürece yapabilir. Icazet alınarak karar verilir.(Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

Her dede oğlu dede sayılır ve önemli olan bu yolu yürütmektir. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

Baba ünvanı ile dedelik yapamaz. Tahsil yapması lazım.(Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

Kendisinde ilham ve ilim vara (İbrahim Doğan(İb. Do))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Aile içinden liyakatlı olan kişi dede olarak seçilir. Eğitimli olmalıdır. (İsmail Eker(İs. Ek))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Bilgisi olan yapar. (İsmail Özcan(İs. Öz))

Hayır bilgili ve dürüst(Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

Yapamaz. Eğer o dede oğlu kendini fark etmezse dedelik hakkı kalmaz. (Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Çünkü her şeyden önce Alahk olmalı, namuslu hasiyetli olması şart. Ikicisi dedelik postuna layık yani bilgili olmalı, 12 hizmeti bir fiil yürütebilmeli. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

Her dede oğlu o bilgiye sahipse meziyet ve yetenek var ise olur yoksa olamaz. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Bu iş gayp aleminde Tanrı vergisidir. Hz. Ali buyurur ki;( İnsanları ana rahminde şekil vermesi akıl huy gibi şeyler Tanrının yapılandırmasıdır ve bu iş Tanrı sırrıdır. Dedelerin yerini tutan evlatlarda vardır bu iş on iki imamlarda da görülmüştür. İmamlığa layık olanları seçmişlerdir. Herkes imam olamaz. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Dedenin her oğlu, ahlaken mazbut olduğu sürece, “ocakzade” olduğundan saygın bir yeri vardır. Fakat dedelik yapabilmesi içi, tarikat yürütebilecek bilgiye sahip olması şarttır. Her ocağın kabinesi kendi aralarında “dedelik” yapabilecek kişiyi belirler ve o zatı kendi ocaklarına “post dedesi” atarlardı. Bir dede hakka yürüyünce, onun oğlu direk dede olacak diye bir kural yoktur. Bu anane bozulunca, dedelik kurumu (dolayısıyla Alevilik yolu) derin yara alıp perişan oldu.Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 Her dedenin oğlu dedelik yapabilir. Cemde oniki hizmeti bir eksizce yapar tamam ederse evladıda dede olur.Abdullah Ceylan (Ab-Ce)

 Yapamaz. Dedeliğin şartlarını, hizmetlerini bilmeli, dürüst olmalı, ilim ve irfan sahibi olmalı, dört kapı kırk makamdan haberi olmalı.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Yapan kişi ilim ve irfan sahibi olmalı, yolun ekamını bilen kişi dedelik yapabilir. Bu esasları bilen kişi halk, talipler tarafından karar verilebilir.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Töreyi bilmesi lazım.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 Her dede oğlu dedelik yapmaz. Dedeliği bilen ve laik olan dedelik yapar.Ali Canpolat(Al-Ca)

 Dedelik makamına haiz ise yapabilir. Değilse yapamaz. Kişisel tercih meselesidir. Kişi gönül vermişse tamamına erir.Ali Doğan(Al-Do)

 Herkes de dedelik yapamaz. Ali Metin(Al-Me)

 Her dedenin oğlu dedelik yapabilir. Dedelikte arana şartlar varsa hiçbir mahsuru yok bu canlar karar verir.Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Üstesinden gelebilecek olan yapabilir. Buna dedenin kendisi karar verir. Fakat taliplerinin isteği doğrultusunda kararını verir. Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 Hayır. Ahlak ve ılımlı olmalı. Celal Kami(Ce-Ka)

 Yapamaz. Ehil olmayana dedelik verilmez.Celal Özkan(Ce-Öz)

 Oğlunun ahlakı güzel ve bilgisi varsa yapar.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 Her dede, oğlu dedelik yapması için özellikle ahlaki yönü kamil ve erdemliliği araştırılır. Kur’an okursa, dua bilirse, cem bağlarsa daha iyi olur.Cemal Güler(Ce-Gü)

 Bilginse yapar.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 Her dede oğlu dedelik yapmaz. Dedelik yapmanın bazı şartları bilmesi lazımdır.Cemal Sevin(Ce-Se)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Bizde dedeleri talip çoğunluğuyla layik görülen kişiyi posta çıkarır.Çelebi Eken(Çe-Ek)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Çünkü dedelik yapabilecek kişinin cem hizmetlerini,aleviliği,bektaşiliği,mevleviliği,buna benzer bilgileri çok iyi bilmesi gerekir. Aynı zamanda dede oğlunun dedelik yapabilmesi için istemesi gerekir. Ocak dedelerinin bir araya gelmesiyle münasip görülen kişiye dedelik görevi verilir. Elvan Çelen(El-Çe)

 Her evlat dede olamaz. Edepli, ehl-i kamil ve salih olan hangisi ise o dede olur. Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 Bizim tuna yalısında soydan gelme dede yoktur. Dikme ve seçme dedeler vardır. Halil İbrahim Dişli(Ha-Di)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Dedelik yapan alim ve salim yetkili olmalıdır.Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 Yapamaz. Eğitimine ve öğretimine bağlı değilse yapamaz.Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 Her dedenin oğlu dedelik yapamaz. Dedelik yapan yolu yolağı bilmesi gerekir. Murtaza Dinçer(Mu-Di)

 Dedenin oğlunun bilgisi varsa cemaate hizmet verebilecekse yapabilir.Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 Yetenekli, bilgili ve on iki hizmeti yürütebilenler yapabilir. Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Çünkü babasının yolunu yürütemezse dedelik yapamaz cahildir. Buna talipler toplanıp karar verirler. Uçağını kapatamazlar.Mustafa Doğan(Mu-Do)

 Evet. Bilgili olursa. Yol bilirse birde bilgilere sahipse dedelik yapabilir.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 Her dede oğlu seyyide dedelik yapabilir. Ancak kendisini yetiştirmesi 4 kapı 40 makamda kamil olması gerekir. Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 Ilim irfan alan.Nesimi Demir(Ne-De)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Dede olabilecek kişilerin niteliklerini daha önceki sorular çerçevesinde anlatmıştım. Bir misal verelim. Bir dedenin tek oğlu var. O da deli veya hiçbir bilgisi yok babası öldükten sonra deli bir insan veya yol hakkında hiçbir bilgisi olmayan birisi nasıl bu görevi icra edebilir bende size soruyorum?Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 Her dedenin oğlu dedelik yapamaz. Bilgi sahibi olacak.Nuri İmre(Nu-İm)

 Yetişkeni yapabilir.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 Her dede oğlu gerekli bilgi ve kültüre sahipse dedelik yapabilir.Remzi Erdoğan(Re-Er)

 Her dedenin oğlu dedelik yapacak diye bir kural yok. Dedelik yapacak veya yapmayacak kararı halk verir. Dedelik yapan insan kültürlü aydın kişilerin yapacağı görevdir. Dedelik yapan kişi eline diline beline sahip olanlara şarttır.Rıza Aslan(Rı-As)

 Her dedenin oğlu dedelik yapar ancak bu görevi layıkıyla yapabiliyorsa dede ailesi aralarında bu görevi yapabilene verir.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Çünkü cemi icra edemez onun için yapamaz.Rıza Özer(Rı-Öz)

 Tarikatın gerekelri bakımından evet, ocak evladıdır ve hakkıdır. Ancak günümüzde dedelik yapmak ahlakı erdemelrden başka bilgili ve talip tarafından kabul görmesi gerekmektedir. Elif demesini bilmeyen dedeyi talip ne yapsın? Talip benimserse dede dedelik yapar. Ocakzade olması şarttır. Seyfi Oğuz (Se-Oğ)

 Her ocakzade dedelik yapamaz, buna aile büyükleri karar verir. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

 Her dedenin oğlu dedelik yapması için cem  yürütme ve talibi iraşt etme bilgisine sahip olamsı lazım, ne varki billgisi olmayan da talip içine gidip dolaşıyor dedelik yapıyor. Şevki Demir (Şe-De)

 Yapamaz. Bilinçli, bilgili olmalı. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

 Dedelik vasıflarını taşıyan, gerekli bilgilere sahip olan her dedenin oğlu dedelik yapabilir. Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 Her dede oğlu dedelik yapar mı? On iki İmamların çok sayıda evlatları var ama içlerinden sadece biri ‘İmam’ olabilmiştir. Dedeliğin şeklini çizdik dolayısıyla layık olanlar dede olabilmeli zaten halk bunu görüp uygununu dede olarak seçip hürmetini, saygısını gösteriyor. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

 Galibiyet ve aşkı varsa yapar.(Nevzat Demirtaş(Ne-De))

 Her dede oğlu dedelik yapamaz. Çünkü; Bir Evladı Resülün pirlik yapabilmesi için Evladı Resülün bütün özelliklerini üstünde taşıması lazım. Örneğin; dokuzuncu sorunun cevabındaki imamı Musa Kazım misalinde görebiliriz. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 Dedeliğe müsait olan büyükten başlamak şartıyla izin verilir. (Mustafa Özer(Mu-Öz))

 SOYUN YÜRÜYÜP YÜRÜMEMESİ

 

Dedenin soyu yürümezse o dedeye ikrar verern talipler başka bir dedeye taliplik ikrarını verebilirler. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Sülaleye tabi alur. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse taliplerde başka ocağa giderler. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 Bağlı bulunduğu ocakdan kimse kalmazsa, o talipler istediği yakın bir ocağa ikrara vermek suretiyle bağlanırlar. (Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

 Bir ocak zadenin soyu yürümüzse talipler o ocaktan gelen o dede’nin akrabasından birine bağlanır, oda yoksa başka bir posttan ayrı değildir. (Hasan Hüseyin Aslan(Ha. Hü. As))

 Bir ocakzadenin soyu yürümezse; eskiden böyle durumlarda Hacı Bektaş-ı Veli tekkesine müraacat edilirdi. Pir postunda oturan postniş dedesiz kalan taliplerin bazına bir dede görevlendirirdi. Bu güne gelince böyle bir kurum olmadığı için böyle bir görevlendirme nasıl yapılır, nasıl olmaldır? Bizim şu anda kurulmuş olan merkezlerimiz bünyesined bir dedeler üst kurulur, oluşturulabilirse kararı o kurul verebilecektir.şu anda böylebir kurul oluşmadığına göre dedelerin kökü birdir, yani hepsi Seydi Saadet Evlad-ı Resul’dür. Başka bir ocakta o taliplere sahip çıkıp, yürütülmesi gereken hizmeti onlara götürebilir. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 Yürümezse en yakın akrabası dedeliği sürdürür. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 Maaşallah ocakzade soyu bitmezki. Bir dedenin oğlu yoksa akrabası var. (Hasan Şanlı(Ha. Şa))

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse, arada kalmış bir duruma düşer. Talipler sözlü kültüre bağlı oldukları için kararsız kalırlar ve öyle de olmuştur. Soyu yürüyen ocakzadeler bile şehirde ne yapacaklarını bilemedikleri için dedelik yapmıyor ve talipleri de onları aramıyorlar. Bu da sözlü kültürün sonucu olarak böyle gelişmiştir. Çeşitli propagandalarda seyyid kökenliler, kürtleşmiş ve kürtleşmektedir. Bu kürtleşenler, dini açıdan hiçbir bilgi ve dini ibadet kuralına sahip değildir. Beni sorarsanız, pirimizin işleri Almanyada düzeldiği için gelmiyorlar. Ben de ramazan orcunu tutuyorum ve namaz kılıyorum ve seyyidliğimi Ehlibeytin şeriat kapısıyla sürdürmeye çalışıyorum. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 Bir cakzade dedenin soyu yürümezse en yakın akaraba dede bu görevi yapabilir. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 Ocakzade dedenin soyu yürümezse aynı ocaktan başka bir dededen el alır. (Hüseyin Er(Hü. Er))

 Darma duman olur, helak olur, yoldan çıkma tehlikesi artar, kendini unutur. Menfaat bulur. (Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 Bir ocakzadenin soyu yürümezse o zaman Hacı Bektaşa gidip Posta oturan postnişinden izin alarak onun doğrultusundaki bir dedeye görülürler. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 Bir dedenin soyu yürümezse Alevîlikte yürümez talipleri görülmez. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 Başka dedelerden ilim irfan olarak yollarına devam ederler. (İbrahim Doğan(İb. Do))

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse onun talipleri o dedenin mürşidini müracaat eder. (İsmail Eker(İs. Ek))

 O ocağa bağlı başka bir dedeye gider. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 Başta kalır(Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

O zaman sülalesinde varsa o talipler yürütür. Dedenin soyu kesilmez. (Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

Ocak zade dedinin muhakkaki ona yakın dedeler olacaktır. Bizim yolumuzda ikilik yoktur. Birimiz hepimiz, hepimiz birimi olduğu için dedenin talipleride el ele el hakka deyip yakın ocakzade dedelere talip olabilirler. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

 Ocakzadeden meziyet yoksa başka imamlardan dedeler bakar. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 Bir ocakzade dedenin soyu kesilir yürümezse o dedenin talipleri pirsiz kalır kültürden ve öğütten düşerler gaflet içinde bilgisiz perişan olurlar. Buyruğa göre ocak değiştirmeleri gerekli görülmüştür. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Böyle bir durum ender görülebilen bir durumdur. Çünkü; her dedenin birçok amcazadesi vardır. Şayet böyle bir durum vaki olursa, o ocağa bağlı talipler, dedelerinin dedesi olan mürşitlerine durumu bildirirler. Mürşitleri de, ocakzade olan bir talibine onları bağlar.Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 Dedenin o ocaktan soyu kalmamışsa o talip başka bir mürşüde ikrar verir dedesi olur veya Hacı Bektaşa gider pirine durumunu anlatır onlar karar verirler.Abdullah Ceylan (Ab-Ce)

 O soya en yakın akrabalardan biri dedeliğin hakkında gelen birisiyle bu iş yürütülür.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse, talibi ocakzadelerden birine kendi rızası ile ikrar verir. Onu kendisine pir, dede olarak kabul eder.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse talipleri ancak aynı ocaktan başka bir dedeye bağlanabilirler.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 Bir ocakzadenin soyu yürümezse başka bir ocakzade talibe bağlı olduğu ocağa vekaleten görgüyü yürütür.Ali Canpolat(Al-Ca)

 Başka bir ocağa bağlanır.Ali Doğan(Al-Do)

 Başka ocaktan el tutar. Ali Metin(Al-Me)

 Ocak dediğin; soyu kastettiniz herhalde. Alevilik hiçbir zaman aksamamıştı,aksamazda bir Ehl-i kişi seçilir yol devam eder. Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

 Ocakzade dedenin ölümü ile en  yakın akrabası ölen dedenin taliplerine dedelik yapar.Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 Soydan gelene teslim eder. Celal Kami(Ce-Ka)

 Piri kalır. Yolundan olur. Celal Özkan(Ce-Öz)

 Cahil kalır. Soyu yoksa dedelik biter.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 Bir ocakzade soyu yürümezse herhangi bir eşitlikteki bir ocağa bağlanır. Cemal Güler(Ce-Gü)

 Pire bağlanır.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 Başka ocağa veya başka dedeye ikrar verip niyaza dururlar. Ikrarsız kalınmaması için el verip etek tutarlar. Böyle devam eder.Cemal Sevin(Ce-Se)

 Talipler ocaklarda gelecek olgun,bilgili layik kişi arar ve tayin eder.Çelebi Eken(Çe-Ek)

 Bir ocakzade dedenin soyunun yürümesi halinde taliplerin hergangi bir dedeye görülerek cemlerine devam etmeledirler.Elvan Çelen(El-Çe)

 En yakınınızdaki diğer ocağa intisab eder.Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 Bir ocakzade dedenin suyu yürümezse taliplerinin durumu; vekaletle görülür ve sorulur ancak onu mürşit halleder.Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 Taliplerin bilgili bir kişinin ve dedenin soyundan ve ocağından olandan bağlanır.Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 Dedenin soyu yürümesse aynı soydan gelen başka biride yürütebilir.Murtaza Dinçer(Mu-Di)

 Soyu yürüyümeyen bir dedenin görevini yürütecek bir dede olmassa dedenin rehberine başvurulur.Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 Yozlaşırlar,asimile olurlar.Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse talipleri yoldan yozlaşır. Cahil kalırlar. Taliplerin yoldan geri kalmaması için hacı bektaşa giderek hal ve durumu oraya bildirir. Hacı bektaşta o canlara bir yol gösterirler. Eğerki alevi olmak ve o yoldan kalmama içinden geliyorsa.Mustafa Doğan(Mu-Do)

 Başka bir ocağa gidip oraya talip olur.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 Başka bir ocağa vekaleten bağlanır.Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 Üstat gerekir.Nesimi Demir(Ne-De)

 Bir dedenin soyu yürümezse talipleri kendi kendilerini yönetecek hal ve hareketleri düzgün kural ve kaideleri iyi bilen halk tarafından bu makama layık görülen bir kişi dede olarak seçilir ve o makama herkesin razılığına getirilir.Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 Aynı ocaktan akrabasına geçer.Nuri İmre(Nu-İm)

 Talip yolundan geri kalmaz. Onlarda sevidiği dedelere gider gelirler.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 Dedenin soyu yürümezse talipler başka bir dededen el tutarlar.Remzi Erdoğan(Re-Er)

 Dedenin soyu yürümesse talipleri aynı ocaktan olan dedenin birisine ikrar verip talipliği devam eder.Rıza Aslan(Rı-As)

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümüyorsa aynı ocağa bağlı başka bir dergaha bağlanırlar.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 Bir ocakzade dedenin soyu yürümezse talipler başka bir dededen el tutar.Rıza Özer(Rı-Öz)

 Muhammet ali’ nin yolu kapanmaz nice kıyımlar geçirmiş bu milletin delili sönmemiş, bundan sonrada sönmeyecek bizim Köse Süleyman evlatlarının yetişemediği yerler var, talipler var ne yapıyor bu talipler başka ocaklardan dede getirmişler benim taliplerim yol ve erkanını yürütüyorlar. Işte böyle telaşa hiç gerek yoktur. Seyfi Oğuz (Se-Oğ)

 Ocakzadenin soyu yürümezse amcazade veya kardaş çocuklarından devam eder. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

 Bir ocakzadenin soyu devam etmezse o sülaleden birileri o bilgiye sahip ise veya o talip başka bir ocağa bağlanabilir. Şevki Demir (Şe-De)

 Başka bir dedeye başvururlar. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

 Aynı ocaktan gelen başka dedeler veya çocukları tarafından görülürler. Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 Bir ocağı temsil eden bir dede değildir, onlarcası belki de yüzlercesi vardır. Birinden soy yürümezse diğerinden yürür. Bence soru şu şekilde sorulmalıydı; bir ocakta dede olupta görevlerini yapmazlarsa ne olurdu? Günümüzde yaşanılan Alevilik olurdu. İlkesziliği, tutarsızlığı, inançsızlığı yaşıyoruz kitle olarak. Cemevlerinde lokma olmasın cem yapacak insan bulamayız herhalde. Biraz karamsar bir tablo oldu ama ne yazık ki bunu görüp yaşıyoruz. Lokma yiyip kaçıyorlar. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

 Hacı Bektaşa baş vurur. (Nevzat Demirtaş(Ne-De))

 Bir ocakzadenin soyunun yürümemesi ender bir sonuç. Yinede böylesi bir sonuçta halk arasında şöyle bir deyim vardır; “Piri pirden ayıran kördür” derler. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 En ayık soydan olan bir ocağa veya anlaşarak başka bir ocağa toplu olarak veya herkes istediği bir ocağa geçebilir. (Mustafa Özer(Mu-Öz))

 

DEDELİKTEN MEN

 Dede yüz kızartıcı bir suç işlerse Mürşidi ve piri tarafından dedelik hizmetinden azledilir. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Ağır suçlar işleyince. Mürşid. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Dede hangi durumlarda men olunur. Sorusu buna ancak o dedenin piri, mürşidi rehberi karar verir. Tabi o dedenin yolunu kayıp ederse görevini yapamazsa. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 Adam öldürmek, karı boşamak gibi hallerde bağlı bulunduğu pir ve mürşidleri karar verir. (Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

 Dede şu durumlarda dedelikten men edilir; karı boşamış, adam öldürmüş, talibi ile evlenmiş, günahı kabahir yapmışsa, dede ise kendini bilir o dede kendini düşkün yapar. Kendini düşkünlükten kalkma imkanı varsa kaldırır, kişi noksanını bilmek gib irfan olamaz. (Hasan Hüseyin Aslan(Ha. Hü. As))

 Dee de bir yol talibidir, sonra da yol vekilidir. Bir talib işledği suçlardan dolayı yoldan düşüyorsa (yol düşkünü) dedede aynı durumda yol düşkünü olur. Bu durumda dede hem dedelik,hem de taliplik görevini yitirir. Bir daha da talip olabilir ancak kesinlikle dedelik görevini yapamaz. Bumesele bu kadar da hassasdır. Buna dedenin bağlı olduğu ocağın (talibi olduğu)dedesi karar verir.  (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 Dedenin piri, rehberi, mürşidi karar verir.(Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 Düşkün duruma düşen dede nasıl dedelik yapabilir. Kör piri talip görüyorda gene peşine takılıyorsa ne demeli ben “Aptal eşeğe herkes biner” derim. Kâmil talip kör piri yargılamalıdır. (Hasan Şanlı(Ha. Şa))

 Dedeyi dedelikten men etme kuralı vardır. Ama bu işlemi yapan yoktu. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 Dede yukarıda saydığımız düşkünlük hallerinde herhangi birisine düşerse düşkün olur, buna onun piri karar verir. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 Dede katillik yaparsa, zina yaparsa, dedeliği mürşitlik makamı elinde alır. (Hüseyin Er(Hü. Er))

 Lütfen C9’u inceleyiniz vb gibi(Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 Dede Alevî yolunda aykırı bir hareket ederse dedeliğe layık olmayacak hale düşerse dedelikten men edilir. Mürşit tarafından karar verilir. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 Yüz kızartıcı hallerde dedelikten kovulur. Buna dedenin kendi halkı ve talipleri karar verir. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 Düşkün olursa, piri veya mürşidi. (İbrahim Doğan(İb. Do))

 Dede dedelik vasıflarını kaybedecek suçları işler işe dedelikten men edilir. Dedenin dedelikten men edilmesine Mürşidi Kamil karar verir. (İsmail Eker(İs. Ek))

 Yukarda düşkünlük ilgili suçtan dolayı dedelik yapamaz. Dedeninde dedesi vardır, yani mürşidi. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 Zina, hırsızlık. Halk ve piri(Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

 Eğer kötü yola sakaprsa dedelikten men edilir. Pirlire Hacı Bektaşi Veli erleri(Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

 Eğer Muhammed Ali’nin yolunu incelersek dede zat talip sıfat nasıl ki talip herhangi bir yanlış yaptığı zaman tarikata giremiyorsa dedede aynı duruma düşer. Ve o sülaleden laik kim ise dedelği o yapar. Kararı dedeler ve talipler arasında karara varırlar. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

 Dede nikahlı kadın kaçırmışsa ve buna benzer herhangi suç işlemişse düşkün olur. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 Dedelerin dedelikten men edilmesi nefsini terbiye etmeyerek haksız duruma düşmesidir. Şöyleki kadın boşaması, adam öldürmesi, hırsızlık yapması, zina işleriyle uğraşması gibi durumlarda dedeliğe mani hallerdir. Talipler bu işi sezdi öğrendimi daha o dedenini selamını bile almazlar ve istemezler.(Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Dedenin ahlaka aykırı bir hali görülürse, “düşkün” olan bir talibin çıralığını alıp lokmasını yer ise, düşkünlük hali gerektiren bir suç işlerse ve hastalıktan dolayı akli dengesini kayıp ederse dedelikten men edilir. Bu karar bir cemaat huzurunda, dedenin suçu tesbit edilerek karar verilir. Dedenin pîri ve mürşidi tarafındanda uygulanır. Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 Dede dedelikten men edilmesi için çok kötü ahlakları var ise Hacı Bektaşa gidilir. Hz.Pirin dergahında yetkili kim var ise onlar karar verir sonra dedelikten men edilir.Abdullah Ceylan (Ab-Ce)

 Adam öldürürse, başkasının ailesini götürürse.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 Bir dede evladı resul değilse o dedelik yapamaz. Dedelikten men edilir. Dede ocakzade, evladi resul ise güna-i kebir işlemişse düşkün sayılır. Bu dedenin de Piri, Mürşidi tarafından dedeliği men edilir.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 Bir dede nihaklı kadın alırsa veya boşanırsa veya adam öldürürse de dedelikten men edilir. Buna mürşid karar verir.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 Bir dedeyi: piri dedelikten men eder. Düşkün sayar.Ali Canpolat(Al-Ca)

 Dedeik vasfından düşmüş ise halk mahkemesi olan cemlerde dedeler karar vererek görevine son verilir.Ali Doğan(Al-Do)

 Mürşid karar verir. Ali Metin(Al-Me)

 Dede alevilere zarar veriyorsa usulsüz bir şekilde yakalanmış ise bir çok suçları sayabiliriz. Canlar tarafından men edilir. Ali Osman Bozdemir(Al-Bo)

 Dedenin dedelikten menine “piri”,”rehberi”,ve “mürşidi” karar verir. Düşkün ilan edilen dedeler için geçerli olan nedenler dedeler içinde geçerlidir. Bertal Yıldırım(Be-Yı)

 Görevlerini yapmazsa pir veya mürşid men eder. Celal Kami(Ce-Ka)

 Dedenin düşkünlüğüne kendi piri karar verir.Celal Özkan(Ce-Öz)

 Ikrardan dönerse, zina ederse, o yola girme cezası alır.Celal Yüksel(Ce-Yü)

 Dede, eğer dedelik yapıyorsa ve ahlaki durumu eline,beline, diline sahip değilse kendisinin pirine bildirilir. Durumu incelenir. Eğer makul görülürse dedelikten men edilir.Cemal Güler(Ce-Gü)

 Düşkünlük işlerse dedesi verir.Cemal Mutluer(Ce-Mu)

 Eline,beline,diline sahip olmayan dede düşkün ilan edilir buna mürşid ve talipler karar verir. Veya kenini bilen dedeyse kendisi karar verir.Cemal Sevin(Ce-Se)

 Dede kendi soyuna yakışmayan yüz kızartıcı suç işlerse kendi dedesi tarafından düşgün ilan eder.Çelebi Eken(Çe-Ek)

 Dede, büyük bir hata yaptığında hırsızlık,sapıklık,katillik vs. gibi dedelikten men edilir. Burada talipler karar verir.Elvan Çelen(El-Çe)

 Kur-anı kerimdeki men edilmiş ve Alevilik tarikatına ters düşen halleri yaptığında. Talipler istemez.Feyzi Erdoğan(Fe-Er)

 Dede alevi kurallarına uygun harekette olmadığı şekilde görüldüğü zaman hemen mürşit tarafından taliplerce hep birlikte terk edilir. Birde dede hizmet göremez hale gelirse ihtiyarlık nedeniyle kendi isteği ile hizmeti yürütemez olur. Halil İbrahim Dişli(Ha-Di)

 Dede, yolunu ikrarını kaybeden, katil ve gayri mechul biriş yaparsa 12.babtan düşer. Halk ve mürşitler karar verir.Hasan Akkaya(Ha-Ak)

 Isteği ile men olur. Suç işlemezse ve kötü bir iş yapmazsa men olmaz. Dede dedeliğini bilmelidir. Muharrem Arslan(Mu-Ar)

 Dede aleviliğin üç unsuruna bağlı kalmazsa ret edilir. Çünkü yuyucu temiz olmazsa yuduğu da temiz olmaz. Bunada toplum karar verir.Murtaza Dinçer(Mu-Di)

 Toplumun hoşgörmeyeceği bir davranışı olan bir dedenin görevini cemaatin kararıyla piri dedenin görevini bitirir.Musa Çetinkaya(Mu-Çe)

 Zina,adam öldürme, hırsızlık durumunda talipler men ederler.Mustafa Başaran(Mu-Ba)

 Dede karı boşarsa,yüz kızartıcı hallerde bulunursa karı alıp karı satarsa yola aykırı işlerde bulunursa bu gibi hallerde men edilir. Buna bağlı bulunduğu ocakzade ve talipler karar verirler. Daha doğrusu Hacı Bektaş ta bulunanlar karar verirler. Mustafa Doğan(Mu-Do)

 Mürşit tarafından pirin piri tarafından men edilir. Zinada adam öldürmede,yalan söylemekte,hırsızlık yapmakta, fakirin hakkını yemekten dolayı men edilir.Mustafa Güler(Mu-Gü)

 Buyruğu evliyada 3 sünnet 7 farzdan düşkün olursa yani büyük günah cürüm işlerse bagara suresi 124e göre.Mustafa Güvenç(Mu-Gü)

 Ağla girişlikten.Nesimi Demir(Ne-De)

 Dedenin ne zamanki kötü bir hali görülürse eline,diline,beline sahip olmassa ve üzerine düşen görevleri yerine getirmezse bu görevinden halkın çoğunluğu tarafından men edilir.Niyazi Arslan(Ni-Ar)

 Dede nikahsız karı kaçırırsa, katil olursa,hırsızlık yaparsa,yalan söylerse, kul hakkı yerse buna piri,mürşidi,misaybı,rehberi ve cemaat karar verir.Nuri İmre(Nu-İm)

 Dede bildiğimiz gibi 3 noktaya sayip olmassa dedelikten men edilir.Paşa Akkaya(Pa-Ak)

 Dede düşkünlük suçu eline diline beline sahip olmazsa dedelik yapamaz. Buna toplum karar verir. Remzi Erdoğan(Re-Er)

 Dedeyi dedeliktne men edilmesini dede eğer yüz kızartacak şekilde suç işlemişse halk tarafından pirine bildirilir. Pir olan kişi dedelikten men edilir.Rıza Aslan(Rı-As)

 Dede tarikata uymayan bir suç işlerse talipler tarafından mürşidi kamile danışarak men edebilir.Rıza Büyükşahin(Rı-Bü)

 Dede yüz kızartıcı suçlardan mesela talibin kızını alırsa o dedelikten men edilir.Rıza Özer(Rı-Öz)

 Dede bir mürşitti. Bu işlerin ilmini bilen kişidir. Dedeliğemenfi bir duurm yaşarsa kendi kendini zaten bertaraf eder. Dedlik bunu gerektiri. Bue rdeme erişmiş kişi gerektiğinde çekilmesini bilen dededir. Bazılarının dediği gibi talip dedeyi görevinden alamaz ve o yetki talipte de yoktur. Talibin dede karşısında durumu şudur. Iki dörtlükle izah edelim; ‘’’mürşit odur talibini pişire, eline alıp azmaklıktan devşire, günde bin kez teber vura başına, la demeyene ver nasibini gel,---- talip denmez pir yanında ötene, talip denen Pir yanında utana, Güman ile Yatur olsa siteme, yuma mundar gönder sinine.’’ Şah hayati Hazretlerininden bu iki dörtlük Pir karşısında talibin durumunu yansıtmaktadır.Seyfi Oğuz (Se-Oğ)

 Dede düşkünlük halinde mürşidi ve cem erenleri tarafından men edilir. Şinasi  Erdoğan (Şi-Er)

 Dedelik buyuruğun hükmüne göre gayrı meşru yollara düşmüş ise zaten yol ahkamı buna izin vermez ve dedelik yapamaz. Zaten talip onu dedeliğe kabul etmez. Şevki Demir (Şe-De)

 Hizmetini getiremezse, o yolu yürütemezse. Hamza Hoca Toraman (Ha-To)

 Uygunsuz davranışlarda bulunan dedelerde düşkün olurlar. Böyle bir dedeye taliplerde itibar etmez ve ona görülmezler. Yusuf Çalışkan (Yu-Ça)

 Dede ahlaki boyutta yapacağı yanlış dedelikten menedilme sebebi olur, diğer yapacağı yanlış belki affedilebilir ama ahlaksızlık affedilemez diyorum. Buna kim karar verir toplumumuz, taliplerimiz ve yolun en büyük makamı olan mürşid (ocağın mürşidi) karar verir ve düşkün ocağına devreder o ocakta cezasını biçer ve yargılar. Ali Rıza Uğurlu (Al- Uğ)

 Ehlibeytin ve Oniki imamların koyduğu kurallara uymayan, düşkün sayılıp, düşkünlüğü kaldırılamayan dedeler, dedelik yapamaz. Dedelerinde rehberi, piri ve mürşidi vardır. Cemaatin de burada rolü dediğimiz mekanizmada burada çalışır. (Hüseyin Yalçın(Hü-Ya))

 Dede bir suç işlemişse düşkün olmuşsa, buna önce kendi karar vermeli ve dedeler taliplerde karar verir. (Mustafa Özer(Mu-Öz))